Güneydoğu Avrupa’da bulunan Sırbistan, özellikle sosyalist bir ekonomiden piyasa tabanlı bir sisteme geçişinden bu yana son yıllarda önemli politik, ekonomik ve düzenleyici değişikliklere uğradı. Küresel ekonomiye entegre olma yönündeki devam eden çabalarının bir parçası olarak Sırbistan, ithalat faaliyetlerini yöneten kapsamlı bir gümrük ve tarife sistemi kurdu. Sırbistan henüz Avrupa Birliği’nin (AB) bir üyesi olmasa da, AB ile çok çeşitli mallar için tercihli ticaret koşulları sağlayan bir İstikrar ve Ortaklık Anlaşması (SAA) imzaladı. Sırbistan ayrıca bölgedeki diğer ülkelerle elverişli ticaret koşulları sağlayan Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması’nın (CEFTA) bir üyesidir.
Ürün Kategorisine Göre Gümrük Tarife Oranları
Sırbistan’ın gümrük tarifesi sistemi, özellikle Sırbistan’ın ikili ticaret anlaşmaları yaptığı ülkelerden gelen mallar açısından bazı istisnalar bulunsa da, AB’nin Ortak Gümrük Tarifesi ile büyük ölçüde uyumludur. Aşağıda, Sırbistan’a ithal edilen ürünlerin temel kategorilerine genel bir bakış, her kategori için tarife oranlarının yanı sıra ilgili özel vergiler veya muafiyetler vurgulanmıştır.
1. Tarım Ürünleri
Tarım ürünleri Sırbistan’ın ticaretinde hem ithalat hem de ihracat olarak önemli bir rol oynar. Sırbistan’ın iklimi ve coğrafyası nedeniyle, özellikle yurtiçinde yetiştirilemeyen çeşitli tarım ürünlerini ithal etme ihtiyacı vardır. Tarımsal ithalatlardaki tarife oranları, yerel çiftçileri korurken Sırp tüketicilerin geniş bir ürün yelpazesine erişimini sağlamak için tasarlanmıştır.
Başlıca Tarımsal İthalatlar
- Taze Meyve ve Sebzeler:
- Tarife: %5 ila %15
- Yaygın ithalat ürünleri: muz, elma, portakal, domates, salatalık vb.
- İşlenmiş Gıdalar:
- Tarife: %10 ila %20
- Yaygın ithalat ürünleri: Konserve ürünler, dondurulmuş gıdalar, soslar, paketlenmiş atıştırmalıklar, süt ürünleri, vb.
- Tahıllar ve Hububatlar:
- Tarife: %5 ila %10
- Yaygın ithalat ürünleri: pirinç, buğday, arpa, yulaf.
- Et ve Kümes Hayvanları:
- Tarife: %5 ila %30
- Yaygın ithalat ürünleri: Sığır eti, tavuk, domuz eti, kuzu eti ve dondurulmuş etler.
- Süt Ürünleri:
- Tarife: %5 ila %15
- Yaygın ithalat ürünleri: Süt, peynir, tereyağı, yoğurt.
Tarım Ürünlerine İlişkin Özel Vergiler:
- AB Tercihli Tarifeleri: Sırbistan’ın AB ile imzaladığı İstikrar ve Ortaklık Anlaşması’nın (SAA) bir parçası olarak, Sırbistan’ın AB üye ülkelerinden yaptığı ithalata tercihli tarife oranları uygulanıyor veya bazı durumlarda tarifelerden muaf tutuluyor.
- CEFTA Ülkeleri: Bosna-Hersek, Kuzey Makedonya ve Karadağ gibi CEFTA üyesi ülkelerden ithal edilen tarım ürünlerine indirimli veya sıfır gümrük vergisi uygulanmaktadır.
2. Tekstil ve Giyim
Sırbistan, büyüyen perakende sektörünün taleplerini karşılamak için tekstil ve giyim ürünleri ithal ediyor. Sırbistan bir dizi tekstil ürünü üretirken, ülke hala iç pazar ihtiyaçlarını karşılamak için bitmiş giyim ve tekstil ürünleri ithal ediyor. Tekstil için tarife sistemi, yerel üretimi destekleme ihtiyacını dengelerken uluslararası markalara ve ürünlere erişim sağlıyor.
Ana Tekstil İthalatları
- Giyim ve Konfeksiyon:
- Tarife: %5 ila %20
- Yaygın ithalat ürünleri: Hazır giyim, ayakkabı, çanta, aksesuarlar.
- Tekstil Kumaşları:
- Tarife: %5 ila %15
- Yaygın ithalat ürünleri: pamuk, yün, sentetik kumaşlar, vb.
- Ev Tekstili:
- Tarife: %5 ila %15
- Yaygın ithalat ürünleri: havlular, yatak çarşafları, halılar ve perdeler.
Tekstil Ürünlerine İlişkin Özel Vergiler:
- AB İthalatı: Sırbistan’ın AB ile SAA kapsamında yaptığı anlaşma nedeniyle, AB ülkelerinden gelen tekstil ve hazır giyim ürünleri genellikle indirimli veya muafiyetli tarifelerden yararlanmaktadır.
- Türkiye: Sırbistan’ın Türkiye ile STA’sı bulunuyor, bu da Türkiye’den ithal edilen tekstil ürünlerine indirimli veya sıfır gümrük vergisi uygulanabileceği anlamına geliyor.
3. Elektronik ve Ev Aletleri
Sırbistan’da elektronik ve ev aletleri büyük ithalat kategorileridir ve orta sınıf genişledikçe cep telefonları, televizyonlar ve ev aletleri gibi tüketici elektroniğine olan talep artmaktadır. Bu ürünlerdeki ithalat vergileri, yerel üretime olan ihtiyacı dengeleyerek pazardaki rekabeti teşvik etmek için tasarlanmıştır.
Başlıca Elektronik ve Ev Aletleri İthalatları
- Cep Telefonları:
- Tarife: %5 ila %10
- Yaygın ithalatlar: akıllı telefonlar, tabletler, temel fonksiyonlu telefonlar.
- Ev Aletleri:
- Tarife: %5 ila %15
- Yaygın ithalat ürünleri: Buzdolapları, klimalar, çamaşır makineleri, fırınlar.
- Tüketici Elektroniği:
- Tarife: %5 ila %15
- Yaygın ithalat ürünleri: Televizyonlar, bilgisayarlar, oyun konsolları, ses sistemleri.
Elektronik İçin Özel Görevler:
- AB ve CEFTA İthalatı: AB ve CEFTA ülkelerinden ithal edilen elektronik ürünler, genellikle ticaret anlaşmaları nedeniyle daha düşük tarifelerden veya muafiyetlerden yararlanmaktadır.
- Enerji Verimli Ürünler: Sırbistan, ülkede kullanımını teşvik etmek amacıyla LED ışıklar gibi enerji verimli elektronik ürünlere uygulanan vergileri azaltabilir veya muaf tutabilir.
4. Motorlu Taşıtlar ve Parçaları
Artan tüketici talebi ve yükselen otomotiv üretim sektörüyle Sırbistan önemli sayıda motorlu taşıt ve parça ithal ediyor. İthal edilen araçlar, Sırp tüketicilerin küresel otomobil pazarına erişimini sağlarken iç pazarı korumak için tasarlanmış tarifelere tabidir.
Ana Araç İthalatları
- Binek Araçlar:
- Tarife: %10 ila %15
- Yaygın ithalatlar: Sedanlar, SUV’ler, lüks araçlar.
- Ticari Araçlar:
- Tarife: %5 ila %20
- Yaygın ithalatlar: kamyonlar, otobüsler, minibüsler.
- Otomotiv Parçaları ve Aksesuarları:
- Tarife: %5 ila %15
- Yaygın ithalat ürünleri: lastikler, aküler, motorlar, yedek parçalar.
Motorlu Taşıtlar İçin Özel Vergiler:
- AB ve CEFTA İthalatı: AB ve CEFTA ülkelerinden ithal edilen binek araçlar ve parçalar, ticaret anlaşmaları nedeniyle indirimli veya sıfır tarifelerden yararlanmaktadır.
- Kullanılmış Arabalar: Sırbistan’ın yeni ve daha enerji tasarruflu araçların ithalatını teşvik etmesi nedeniyle, kullanılmış araçlara uygulanan ithalat vergileri genellikle daha yüksektir.
5. Kimyasallar ve İlaçlar
Sırbistan, hem endüstriyel sektörlerinin hem de sağlık sisteminin ihtiyaçlarını karşılamak için çeşitli kimyasallar ve ilaç ürünleri ithal ediyor. Bu ürünler, imalat, tarım ve halk sağlığı gibi sektörler için olmazsa olmazdır.
Başlıca Kimyasal ve İlaç İthalatları
- İlaçlar:
- Tarife: %5 ila %10
- Yaygın ithalatlar: İlaçlar, aşılar, tıbbi cihazlar.
- Endüstriyel Kimyasallar:
- Tarife: %5 ila %15
- Yaygın ithalat ürünleri: Üretim kimyasalları, yapıştırıcılar, çözücüler.
- Tarım Kimyasalları:
- Tarife: %5 ila %10
- Yaygın ithalatlar: pestisitler, gübreler.
İlaçlar İçin Özel Görevler:
- Temel İlaçlar: Halk sağlığını güvence altına almak için bazı ilaç ürünlerine daha düşük veya sıfır ithalat vergisi uygulanabilir.
- AB İthalatı: AB’den yapılan ilaç ithalatı, genel olarak Sırbistan ile AB arasındaki SAA kapsamındaki indirimli tarifelerden yararlanmaktadır.
6. İnşaat Malzemeleri
Sırbistan’ın inşaat ve gayrimenkul sektörleri, ülke önemli bir kentsel gelişim yaşadığı için büyük miktarda yapı malzemesine ihtiyaç duymaktadır. Bu malzemelerin çoğu dünyanın dört bir yanındaki ülkelerden ithal edilmektedir.
Temel Yapı Malzemeleri İthalatı
- Çimento:
- Tarife: %5 ila %10
- Yaygın ithalatlar: Portland çimentosu, hazır beton.
- Çelik ve Metal Ürünleri:
- Tarife: %5 ila %15
- Yaygın ithalat ürünleri: demir, çelik, alüminyum çubuklar, levhalar ve rulolar.
- Ahşap ve Kereste:
- Tarife: %5 ila %15
- Yaygın ithalat ürünleri: Kereste, kontrplak, MDF, diğer ahşap esaslı ürünler.
Yapı Malzemelerine İlişkin Özel Vergiler:
- Bölgesel Tercihler: CEFTA üyesi ülkelerden ithal edilen yapı malzemeleri genellikle bölgesel anlaşmalar kapsamında indirimli tarifelerden veya muafiyetlerden yararlanmaktadır.
- Sürdürülebilir Yapı Malzemeleri: Sırbistan, yeşil ekonomi hedeflerinin bir parçası olarak sürdürülebilir veya çevre dostu yapı malzemelerine gümrük indirimi uygulayabilir.
7. Yiyecek ve İçecekler
Sırbistan, tüketici talebini karşılamak için çeşitli yiyecek ve içecek ürünleri ithal ediyor. Ülke büyük bir tarım üreticisi olsa da, ithalat yerel gıda pazarını çeşitlendirmede önemli bir rol oynuyor.
Başlıca Gıda ve İçecek İthalatları
- Alkollü İçecekler:
- Tarife: %5 ila %15
- Yaygın ithalat ürünleri: şarap, bira, içkiler.
- Alkolsüz İçecekler:
- Tarife: %5 ila %10
- Yaygın ithalat ürünleri: Meşrubat, şişelenmiş su, meyve suları.
- İşlenmiş Gıdalar:
- Tarife: %5 ila %15
- Yaygın ithalat ürünleri: Konserve gıdalar, hazır yemekler, dondurulmuş gıdalar.
Yiyecek ve İçeceklere İlişkin Özel Vergiler:
- AB İthalatı: SAA kapsamında, AB ülkelerinden yapılan gıda ve içecek ithalatı genellikle daha düşük tarifelerden yararlanıyor veya vergilerden muaf tutuluyor.
- CEFTA Anlaşmaları: Sırbistan’ın bölgesel ticaret anlaşmaları kapsamında CEFTA ülkelerinden ithal edilen ürünlere indirimli tarifeler uygulanabilmektedir.
Belirli Ülkelerden Gelen Ürünler İçin Özel İthalat Vergileri
Sırbistan’ın ticaret anlaşmaları ve uluslararası ilişkileri tarife yapısını etkiler. Bazı ülkeler ikili veya çok taraflı anlaşmalar nedeniyle tercihli tarife oranlarından yararlanır.
- AB İthalatı: AB’den gelen mallar, İstikrar ve Ortaklık Anlaşması (SAA) nedeniyle indirimli veya sıfır tarifelerden yararlanmaktadır.
- CEFTA Ülkeleri: Sırbistan, bu bölgelerden gelen mallar için ithalat vergilerini azaltan veya ortadan kaldıran diğer CEFTA ülkeleriyle (Bosna-Hersek, Kuzey Makedonya ve Karadağ gibi) anlaşmalara sahiptir.
- Türkiye: Türkiye’nin Sırbistan ile STA’sı var, bu da özellikle tekstil ve elektronik olmak üzere pek çok üründe gümrük vergilerinin düşürülmesi veya sıfırlanması anlamına geliyor.
- Rusya: Rusya’dan gelen ürünler, özellikle hammaddeler, enerji ürünleri ve bazı tarım ürünleri, ikili ticaret anlaşmaları nedeniyle indirimli vergilerden yararlanıyor.
Ülke Gerçekleri
- Resmi Adı: Sırbistan Cumhuriyeti
- Başkent: Belgrad
- En Büyük Şehirler: Belgrad, Novi Sad, Niş
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 7.800 ABD Doları (2023 tahmini)
- Nüfus: Yaklaşık 7 milyon (2024 tahmini)
- Resmi Dil: Sırpça
- Para birimi: Sırp dinarı (RSD)
- Konum: Sırbistan, Güneydoğu Avrupa’da Balkan Yarımadası’nda bulunan denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Kuzeyde Macaristan, kuzeydoğuda Romanya, güneydoğuda Bulgaristan, güneyde Kuzey Makedonya, batıda Hırvatistan ve Bosna-Hersek ve güneybatıda Karadağ ile sınır komşusudur.
Coğrafya
Sırbistan, kuzeyde verimli ovalar, merkez bölgede engebeli tepeler ve güneyde dağlık araziler ile çeşitli bir manzara ile karakterize edilir. Ülkeden geçen Tuna Nehri, hayati bir ticaret yoludur. Sırbistan, sıcak yazlar ve soğuk kışlar ile karasal bir iklim yaşar ve bu da tarımı ekonominin önemli bir parçası haline getirir.
Ekonomi
Sırbistan’ın ekonomisi devlet kontrollü bir modelden daha piyasa odaklı bir ekonomiye doğru kademeli olarak kaymıştır. Madencilik, imalat ve enerji gibi ağır sanayilere bağımlı kalmaya devam ederken Sırbistan ekonomisini, özellikle teknoloji, turizm ve hizmetler alanında çeşitlendirmektedir. Ülkenin AB, CEFTA ve diğer ülkelerle olan ticaret anlaşmaları ihracat ve ithalatta artışa yol açmıştır.
Büyük Endüstriler
- Tarım: Sırbistan, meyve, sebze, tahıl ve et gibi tarım ürünlerinin önde gelen ihracatçılarından biridir.
- Otomotiv: Ülkede Fiat gibi üreticilerin faaliyet göstermesiyle otomotiv sektörü büyüyor.
- Enerji: Sırbistan enerji üretimi için öncelikle kömüre güveniyor ancak aynı zamanda yenilenebilir enerji kaynaklarını da araştırıyor.
- Üretim: Üretim sektörü kimyasalların, tekstil ürünlerinin ve makinelerin üretimini içerir.