Arap Yarımadası’nın güney ucunda bulunan bir ülke olan Yemen, son birkaç on yıldır siyasi istikrarsızlık ve iç çatışmadan devam eden savaşla daha da kötüleşen ekonomik zorluklara kadar çok sayıda zorlukla karşı karşıya kaldı. Bu zorluklara rağmen Yemen, Kızıldeniz ve Arap Denizi’nin kesiştiği noktada stratejik bir konumda olup, nakliye rotalarına hayati erişim sağlıyor. Arap dünyasının önemli bir üyesidir ve gümrük ve tarife sistemi, uluslararası ticareti düzenlemede ve ülkenin ekonomik toparlanmasını desteklemede kritik bir rol oynar.
Yemen Gümrük Otoritesi tarafından yönetilen Yemen gümrük vergileri, ithalatı düzenlemek, gelir elde etmek ve yerel endüstrileri yabancı rekabetten korumak için uygulanmaktadır. Körfez İşbirliği Konseyi (GCC) ve diğer bölgesel ticaret anlaşmalarının bir parçası olarak Yemen, belirli ülkelerden ithal edilen mallar için tercihli tarifelere sahiptir. Ancak, zorlu ekonomik iklim nedeniyle Yemen, tarife oranlarında dalgalanmalar gördü ve bunları ülkenin ekonomik ihtiyaçlarını ve uluslararası taahhütlerini yansıtacak şekilde ayarladı.
Yemen’de Kategoriye Göre Ürünler İçin Özel Tarife Oranları
Yemen’in tarife sistemi, ürünleri sınıflandırmak için küresel olarak kullanılan Harmonize Sistem (HS) Kodu da dahil olmak üzere uluslararası ticaret normlarını takip eder. Yemen’deki gümrük tarife oranları ürün kategorisine göre değişir ve ekonomik koşullara, uluslararası anlaşmalara ve ülkenin iç politika hedeflerine bağlı olarak değişikliklere tabidir. Aşağıda Yemen’deki ithalatın ana kategorilerine ve bunlara karşılık gelen vergilere derinlemesine bir bakış sunulmaktadır.
1. Genel Tarife Oranları
Yemen’in gümrük vergisi oranları genellikle ürün sınıflandırmasına bağlı olarak %5 ile %30 arasında değişmektedir. Ancak, temel kabul edilen belirli ürünler için tarifeler azaltılabilir veya tamamen ortadan kaldırılabilir. Ülke ayrıca ekonomik toparlanması veya sosyal istikrarı için stratejik öneme sahip mallar için ithalat vergilerini de ayarlar.
Temel Mallar ve Gıda Ürünleri
Yemen hükümeti, temel malların uygun fiyatlı ve ulaşılabilir olmasını sağlamak için genellikle belirli ürünlere düşük tarifeler veya gümrüksüz statü uygular. Buna nüfusun temel ihtiyaçlarını karşılamak için hayati önem taşıyan gıda maddeleri, ilaçlar ve tarım ürünleri dahildir.
- Temel Gıda Ürünleri: Buğday, pirinç, şeker ve un gibi temel gıdalar, gıda güvenliğini sağlamak için genellikle düşük veya sıfır tarifelere tabidir. Ancak, bazı işlenmiş gıda ürünleri %5 ila %10 arasında değişen tarifelere sahip olabilir.
- Pirinç, buğday ve un: Bu temel ürünler, Yemen’in gıda tedarik zincirindeki önemli rolleri nedeniyle ya gümrüksüz ya da %5 oranında gümrük vergisine tabidir.
- Konserve Gıdalar: Et, sebze ve meyve gibi ithal konserve gıda ürünlerine genellikle %5 ila %10 oranında gümrük vergisi uygulanır.
- Şeker ve yemeklik yağlar: Bu ürünler de genellikle %5 ila %10 civarında nispeten düşük vergilere tabidir.
- İlaçlar ve Tıbbi Malzemeler: Yemen’in özellikle savaş nedeniyle yaşadığı sağlık sorunları göz önüne alındığında, temel ilaçlar ve tıbbi ekipmanlar genellikle gümrüksüz satılıyor veya uygun fiyatlı kalabilmeleri için çok düşük vergilere tabi tutuluyor.
- İlaçlar: Temel ilaçlar, aşılar ve tıbbi cihazlar genel olarak kamu sağlık sektörünü desteklemek amacıyla gümrüksüz statüye tabidir.
- Tıbbi Ekipman: Ventilatörler, şırıngalar ve teşhis araçları gibi temel tıbbi ekipmanların ithalatı da yeterli sağlık hizmeti sağlanması amacıyla gümrüksüzdür.
- Eğitim Gereçleri: Kitaplar, okul malzemeleri ve eğitim materyalleri genellikle gümrüksüzdür veya çok düşük vergilere tabidir; hükümet ülkenin zorlu koşullarına rağmen eğitimde ilerlemeyi teşvik etmektedir.
Tüketim Malları
Giyim, ev aletleri ve elektronik gibi tüketim malları genellikle orta düzeyde ithalat vergilerine tabidir. Bu mallar temel olmayan mallar olarak kabul edilir ve gıda veya tıbbi ürünlere kıyasla daha yüksek tarifelere sahip olabilir.
- Giyim ve Konfeksiyon: Giysiler ve ayakkabılar da dahil olmak üzere ithal giyim ürünlerine, yerel tekstil endüstrilerini korumak ve yabancı yapımı malların girişini sınırlamak için genellikle %15 ila %20 oranında vergi uygulanır.
- Elektronik: Cep telefonları, televizyonlar ve bilgisayarlar gibi tüketici elektroniği ürünleri %10 ila %20 oranında ithalat vergisine tabidir. Bu oranlar ürün türüne ve değerine göre değişir.
- Cep Telefonları: Cep telefonlarına genellikle %15 tarife uygulanmaktadır.
- Ev Aletleri: Buzdolapları, çamaşır makineleri ve klimalar da dahil olmak üzere başlıca ev aletleri genellikle %15 ila %20 oranında vergilendirilir.
- Mobilya: İthal mobilyalara, yerli üretimi teşvik etmek ve yaşam maliyetini düşürmek amacıyla genellikle %15 ila %20 oranında vergi uygulanır.
Lüks Ürünler
Lüks mücevherler, parfümler ve lüks araçlar gibi lüks ürünler genellikle en yüksek tarifelerle karşı karşıya kalır. Bu, pahalı malların gereksiz tüketimini engellemek ve önemli bir hükümet geliri elde etmek için yapılır.
- Mücevher ve Saatler: Elmas mücevher ve saatler gibi lüks mallar, değerlerine bağlı olarak genellikle %25 ila %30 gibi yüksek oranlarda vergilendirilir.
- Parfümler ve Kozmetikler: İthal parfümler ve kozmetikler genellikle %20 ila %30 oranında vergiye tabidir. Bu, Yemen’in temel olmayan lüks malların ithalatını sınırlama çabalarının bir parçasıdır.
- Lüks Otomobiller: Üst düzey ithal otomobiller genellikle motor hacmi, marka ve piyasa değerine göre değişen %25 ila %30 oranında gümrük vergisine tabidir.
2. Özel Ürün Kategorileri
Yemen, ekonomi, ulusal güvenlik veya kamu refahı açısından önemleri nedeniyle belirli tarife oranlarına tabi olan bir dizi mala sahiptir. Bu ürünler arasında tarımsal girdiler, araçlar, kimyasallar ve petrolle ilgili ürünler bulunabilir.
Tarım Ürünleri
Tarım, Yemen ekonomisinde önemli bir rol oynuyor, ancak sektör su kıtlığı, arazi bozulması ve devam eden çatışmalar nedeniyle zorluklarla karşı karşıya. Hükümet, yerel çiftçileri desteklemek ve yabancı ithalata olan bağımlılığı azaltmak için tarife yapıları uyguladı.
- Taze Ürünler: Yemen’e ithal edilen taze meyve ve sebzeler genellikle %5 ila %10 oranında gümrük vergisine tabi tutulur. Bu, temel gıda maddelerinin mevcut kalmasını sağlarken yerel tarımın korunmasına yardımcı olur.
- İşlenmiş Gıdalar: Konserve sebzeler, soslar ve korunan meyveler gibi işlenmiş tarım ürünleri %10 ila %15 oranında vergilendirilir. Bu vergiler yerel gıda işleme endüstrisini korumaya yardımcı olur.
- Tarım Makineleri: Traktör, saban ve biçerdöver gibi tarım ekipmanlarına genellikle yerel tarımın gelişimini desteklemek amacıyla %5 civarında düşük tarifeler uygulanmaktadır.
Otomobiller ve Taşıma Ekipmanları
Taşımacılık Yemen’de önemli bir sektördür ve araç ve parça ithalatı sıkı bir şekilde düzenlenir. Ülkenin yerli araç üretim endüstrisi sınırlı olsa da, hala otomobil, kamyon ve motosikletlere talep vardır.
- Binek Araçlar: İthal otomobiller ve hafif kamyonlar, motor boyutuna, emisyon standartlarına ve menşe ülkeye bağlı olarak %15 ila %30 oranında vergilendirilir. Hükümet, yabancı otomobillerin akışını sınırlamayı ve yerel endüstrileri korumayı amaçlamaktadır.
- Motosikletler: Motosikletler genellikle motor hacmi ve modele bağlı olarak %15 ila %20 oranında gümrük vergisine tabidir.
- Yedek Parçalar: Yedek parçalar ve otomotiv bileşenleri, parçaya ve sınıflandırmasına bağlı olarak genellikle %10 ila %15 oranında vergiye tabidir.
Petrol ve Petrol Ürünleri
Yemen petrol üreten bir ülkedir, ancak rafine etme kapasitesi sınırlıdır. Sonuç olarak ülke, iç talebi karşılamak için rafine edilmiş petrol ürünleri ithal etmektedir. Petrolle ilgili ürünlerdeki tarife oranları, yerel üretimi destekleme amacıyla ithalat ihtiyacını dengelemek için tasarlanmıştır.
- Ham Petrol: Yemen, rafineri amaçlı sınırlı miktarda ham petrol ithal ediyor, ancak ülkenin rafine ürünlere olan ihtiyacı nedeniyle bu ithalatlar genellikle gümrüksüz gerçekleşiyor.
- Rafine Petrol Ürünleri: Benzin, dizel ve gazyağı gibi rafine ürünler %5 ila %10 tarifelere tabidir. Bu ürünler ülkenin enerji ihtiyaçları için elzemdir ve tarifeler arz ve talebi yönetmeye yardımcı olur.
Kimyasallar ve İlaçlar
Kimyasallar, gübreler ve ilaçlar Yemen’de hem endüstriyel üretim hem de halk sağlığı açısından önemlidir. Hükümet, yerel endüstriler ve sağlık hizmetleri için bunların bulunabilirliğini sağlamak amacıyla bu ürünler için özel tarife politikaları belirlemiştir.
- Endüstriyel Kimyasallar: Plastikler, reçineler ve boyalar dahil olmak üzere üretim süreçlerinde kullanılan kimyasallar %10 ila %20 tarifelere tabidir. Bu aralık, kimyasalın belirli kullanımına ve yerel üretim kapasitesinin kapsamına bağlıdır.
- İlaçlar: Temel ilaçlar genellikle gümrüksüzdür, ancak temel olmayan veya lüks sağlık ürünleri %10 ila %15 arasında gümrük vergilerine tabi olabilir.
3. Belirli Ülkelerden Gelen Bazı Ürünlere Yönelik Özel İthalat Vergileri
Yemen’in tarife politikaları ayrıca belirli ülkeler ve bölgesel ticaret bloklarıyla olan uluslararası ilişkileri ve ticaret anlaşmaları tarafından da şekillendirilir. Belirli ülkelerden gelen bazı mallar, genellikle Yemen’in girdiği tercihli muamele veya ticaret anlaşmaları nedeniyle özel ithalat vergilerine tabi olabilir.
Körfez İşbirliği Konseyi (GCC) Ülkeleri
Yemen, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt, Katar, Bahreyn ve Umman’ı içeren Körfez İşbirliği Konseyi (GCC) gümrük birliğinin bir üyesidir. Bu çerçevede, Yemen GCC üye ülkelerinden yapılan ithalatlar için tercihli tarife oranlarına sahiptir. GCC ülkelerinden kaynaklanan mallar genellikle azaltılmış veya sıfır tarifelere tabidir.
- Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) Ülkelerine Ait Mallar İçin Sıfır Gümrük Tarifesi: Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) ülkelerinden gelen gıda maddeleri, makineler ve elektronik cihazlar gibi ürünler gümrüksüz olabilir veya indirimli gümrük vergilerine tabi olabilir.
- İthalat Tercihleri: Yemen, Körfez İşbirliği Konseyi ülkelerinden, özellikle petrol ve gaz, makine ve tüketici ürünleri olmak üzere çok çeşitli mallar ithal ediyor ve bunların hepsi tercihli muameleden yararlanıyor.
Diğer İkili Ticaret Anlaşmaları
Yemen, ticareti kolaylaştırmak ve ekonomik ilişkileri iyileştirmek için Çin, Hindistan ve çeşitli Avrupa ülkeleri de dahil olmak üzere diğer ülkelerle birkaç ikili anlaşmaya girmiştir. Bu anlaşmalar, belirli ürün kategorileri için azaltılmış tarifeler veya muafiyetler içerebilir.
- Çin: Yemen’in en büyük ticaret ortaklarından biri olan Çin’den ithal edilen ürünlere, özellikle inşaat malzemeleri, makineler ve elektronik ürünlerde daha düşük tarifeler uygulanabilir.
- Hindistan: Yemen, Hindistan’dan önemli miktarda gıda ürünü, ilaç ve tekstil ürünü ithal ediyor ve bu malların çoğu ticaret anlaşmaları uyarınca tercihli tarifelere tabi.
- Avrupa Birliği (AB): Yemen’in AB ile kapsamlı bir serbest ticaret anlaşması bulunmamakla birlikte, AB ülkelerinden gelen ilaçlar, kimyasallar ve tarım ürünleri gibi bazı ürünlere uygulanan vergilerde indirim uygulanabilir.
Yemen Hakkında Önemli Bilgiler
- Ülke Resmi Adı: Yemen Cumhuriyeti
- Başkent: Sana’a
- En Büyük Şehirler:
- Sana’a (Başkent)
- Aden
- Taiz
- Kişi Başına Gelir: Yaklaşık 1.000 $ (2023 tahmini)
- Nüfus: Yaklaşık 30 milyon (2023 tahmini)
- Resmi Dil: Arapça
- Para Birimi: Yemen Riyali (YER)
- Konum: Yemen, Arap Yarımadası’nın güney ucunda yer alır. Kuzeyde Suudi Arabistan, doğuda Umman, batıda Kızıldeniz ve güneyde Arap Denizi ile çevrilidir.
Yemen’in Coğrafyası, Ekonomisi ve Başlıca Endüstrileri
Coğrafya
Yemen, Kızıldeniz ve Arap Denizi boyunca uzanan kıyı ovalarından dağlık bölgelere ve çöl alanlarına kadar çeşitli bir coğrafya ile karakterize edilir. Ülke, özellikle petrol ve doğal gaz olmak üzere önemli doğal kaynaklara sahiptir, ancak su kıtlığı hala büyük bir zorluktur. Yemen’in Kızıldeniz ve Aden Körfezi’nin kesiştiği noktadaki konumu, onu uluslararası nakliye rotalarında önemli bir oyuncu yapar.
Ekonomi
Yemen ekonomisi, devam eden çatışmalar, siyasi istikrarsızlık ve azalan petrol üretimi nedeniyle ciddi zorluklarla karşı karşıya kaldı. Buna rağmen petrol, ekonominin omurgasını oluşturmaya devam ediyor ve bunu tarım, madencilik ve hizmetler takip ediyor. Yemen, gıdadan endüstriyel ürünlere kadar çoğu mal için büyük ölçüde ithalata güveniyor. Ülke yüksek bir yoksulluk seviyesine sahip ve nüfusunu desteklemek için dış yardıma güveniyor.
Büyük Endüstriler
- Petrol ve Gaz: Yemen’in önemli petrol rezervleri var, ancak petrol üretimi çatışma ve altyapı eksikliği nedeniyle önemli ölçüde azaldı. Petrol ihracatı önemli bir gelir kaynağı olmaya devam ediyor.
- Tarım: Buğday, meyve ve sebze yetiştiriciliği de dahil olmak üzere tarım, su kıtlığı nedeniyle sınırlı da olsa önemli bir sektör olmaya devam etmektedir.
- Madencilik: Yemen’de altın, bakır ve çinko gibi mineral yatakları bulunmaktadır, ancak madencilik faaliyetleri siyasi istikrarsızlıktan etkilenmiştir.
- Balıkçılık: Yemen’in balıkçılık sektörü bölgedeki en büyük sektörlerden biri olup, hem yerel pazarlara hem de uluslararası ticarete katkı sağlamaktadır.