Kazachstan, największy kraj w Azji Środkowej i dziewiąty pod względem powierzchni na świecie, ma szybko rozwijającą się gospodarkę i strategiczną pozycję jako węzeł tranzytowy między Europą a Azją. Jego system taryf celnych jest kluczowym elementem polityki handlowej, na którą wpływa członkostwo w Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej (EAEU), regionalnym bloku gospodarczym obejmującym Rosję, Białoruś, Armenię i Kirgistan. Jako członek EAEU, Kazachstan stosuje Wspólną Taryfę Celną (CCT), która ujednolica stawki celne dla wszystkich państw członkowskich i ułatwia handel w ramach unii.
System taryfowy Kazachstanu ma na celu ochronę krajowego przemysłu, zachęcanie do inwestycji zagranicznych i promowanie dywersyfikacji gospodarczej. Cła w tym kraju dotyczą szerokiej gamy produktów, od surowców i dóbr rolnych po towary luksusowe i elektronikę użytkową.
System taryf celnych Kazachstanu
System taryf celnych Kazachstanu opiera się na Wspólnej Taryfie Celnej (CCT) Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej (EAEU). System ten ma na celu regulowanie handlu między państwami członkowskimi i krajami zewnętrznymi, a jednocześnie promowanie swobodnego przepływu towarów w ramach EAEU. Cła są nakładane jako procent wartości celnej, która obejmuje koszt towarów, wysyłki i ubezpieczenia. Ponadto towary importowane podlegają podatkowi od wartości dodanej (VAT), a w niektórych przypadkach cłu akcyzowemu.
Kategorie taryf celnych
Kazachstan stosuje Zharmonizowany System (HS) w zakresie klasyfikacji taryfowej, który kategoryzuje towary na podstawie ich charakteru i zastosowania. Towary te są podzielone na kilka kategorii, z których każda ma własną strukturę taryfową. Kluczowe kategorie i odpowiadające im cła są opisane poniżej:
Kategoria 1: Produkty rolne
Produkty rolne podlegają szeregowi taryf w Kazachstanie. Kraj ma silną bazę rolniczą, ale nadal polega na imporcie wielu artykułów spożywczych, szczególnie w przypadku produktów, które nie są szeroko produkowane w kraju.
- Pszenica: Pszenica, kluczowy produkt w rolnictwie Kazachstanu, jest zwykle objęta taryfą celną w wysokości 0%, co odzwierciedla zdolność kraju do jej produkcji w dużych ilościach. Jednak importowana pszenica może podlegać pewnym zabezpieczeniom, jeśli rynek krajowy zostanie dotknięty napływem tanich importów.
- Ryż: Importowany ryż, zwłaszcza z Azji, objęty jest taryfą celną w wysokości 10%. Odzwierciedla to krajową produkcję ryżu w Kazachstanie, choć nie w ilościach wystarczających, aby zaspokoić pełne zapotrzebowanie ludności.
- Warzywa i owoce: Importowane warzywa i owoce, takie jak pomidory, ogórki i owoce cytrusowe, są zazwyczaj objęte cłami wynoszącymi od 5% do 15%, w zależności od pory roku i umów handlowych z sąsiednimi krajami.
- Mięso: Produkty mięsne, w tym wołowina i drób, objęte są taryfami celnymi wynoszącymi od 15% do 20%. Specjalne przepisy dotyczą mięsa halal, a niektóre kraje, takie jak Brazylia i Argentyna, korzystają z niższych taryf celnych dzięki dwustronnym umowom handlowym.
Kategoria 2: Towary przemysłowe
Baza przemysłowa Kazachstanu obejmuje wiele sektorów, od produkcji energii i górnictwa po produkcję i budownictwo. Towary przemysłowe, w szczególności maszyny, elektronika i chemikalia, stanowią znaczną część importu kraju.
- Maszyny i urządzenia: Maszyny, narzędzia przemysłowe i urządzenia wykorzystywane w górnictwie, budownictwie i energetyce są zazwyczaj objęte cłami wynoszącymi od 0% do 10%, w zależności od rodzaju maszyny i umowy z krajem dostawcy.
- Sprzęt elektryczny i elektronika: Importowana elektronika użytkowa, taka jak telefony komórkowe, laptopy i telewizory, jest zazwyczaj objęta taryfami celnymi w wysokości 10%. Jednak wiele produktów elektronicznych podlega zwolnieniom lub preferencyjnemu traktowaniu na mocy porozumień EAEU.
- Samochody: Cła importowe na pojazdy różnią się w zależności od rodzaju pojazdu. Samochody osobowe są objęte taryfą w wysokości 15%, podczas gdy większe pojazdy, w tym ciężarówki i autobusy, mogą podlegać taryfom w wysokości od 10% do 20%. Jednak w ramach EAEU niektóre importy samochodów mogą korzystać ze zmniejszonych ceł na podstawie lokalnych umów dotyczących montażu lub produkcji.
- Produkty chemiczne: Produkty chemiczne, w tym nawozy, pestycydy i chemikalia przemysłowe, podlegają zazwyczaj taryfom wynoszącym od 5% do 12%, w zależności od produktu i jego przeznaczenia w kazachstańskich sektorach przemysłu.
Kategoria 3: Tekstylia i odzież
Przemysł tekstylny i odzieżowy jest ważnym sektorem w gospodarce importowej Kazachstanu, gdzie wiele towarów jest importowanych z Chin, Turcji i Europy. Kraj ma ograniczony krajowy przemysł tekstylny, który wymaga znacznego importu gotowych produktów.
- Ubrania i odzież: Importowana odzież, w tym odzież i obuwie, jest zazwyczaj objęta cłami wynoszącymi od 10% do 20%. Wyższe cła są często stosowane w przypadku towarów luksusowych lub markowych, podczas gdy na bardziej podstawową odzież obowiązują niższe stawki.
- Tkaniny tekstylne: Import tkanin i tekstyliów podlega taryfom wynoszącym od 5% do 15%, w zależności od rodzaju tkaniny i umowy między Kazachstanem a krajem pochodzenia.
- Obuwie: Obuwie i inne rodzaje obuwia importowane do Kazachstanu podlegają taryfom wynoszącym od 10% do 15%, w zależności od materiału i procesu produkcyjnego.
Kategoria 4: Dobra luksusowe i produkty nie pierwszej potrzeby
Towary luksusowe i produkty niebędące artykułami pierwszej potrzeby, których produkcja krajowa jest ograniczona, podlegają stosunkowo wyższym stawkom celnym. Do towarów tych zaliczają się takie przedmioty jak biżuteria, dzieła sztuki i niektóre towary konsumpcyjne wysokiej klasy.
- Biżuteria i zegarki: Importowana biżuteria i zegarki, zwłaszcza te wykonane z metali lub kamieni szlachetnych, są zazwyczaj objęte cłami wynoszącymi od 10% do 20%. Niektóre towary luksusowe mogą również podlegać dodatkowym podatkom lub opłatom importowym.
- Kosmetyki: Importowane produkty kosmetyczne, w tym produkty do pielęgnacji skóry i makijażu, są zazwyczaj objęte cłami wynoszącymi od 10% do 15%, w zależności od marki i rodzaju produktu.
- Napoje alkoholowe: Import alkoholu, szczególnie z krajów europejskich, wiąże się z podatkami akcyzowymi i cłami importowymi. Stawka celna dla napojów alkoholowych, takich jak wino i napoje spirytusowe, waha się od 10% do 20%, w zależności od zawartości alkoholu i kraju pochodzenia.
Specjalne cła importowe dla niektórych krajów
Udział Kazachstanu w Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej (EAEU) oznacza, że kraj ten ustanowił preferencyjne stawki taryfowe dla towarów pochodzących z unii. Wspólna taryfa EAEU ma zastosowanie do handlu między państwami członkowskimi (Rosją, Białorusią, Armenią, Kirgistanem i Kazachstanem), podczas gdy towary importowane spoza EAEU mogą podlegać różnym taryfom w zależności od ich pochodzenia.
Umowy o wolnym handlu (FTA)
Kazachstan podpisał różne umowy o wolnym handlu, które obniżają lub eliminują cła na niektóre produkty. Na przykład Kazachstan podpisał umowę o wolnym handlu ze Wspólnotą Niepodległych Państw (WNP), do której należą Armenia, Białoruś, Kirgistan i Rosja. Na mocy tej umowy towary importowane z tych krajów mogą być wprowadzane do Kazachstanu z obniżonymi lub zerowymi taryfami, szczególnie w takich branżach jak żywność, maszyny i dobra konsumpcyjne.
- Relacje handlowe Kazachstanu i Chin: W ramach szerszej Inicjatywy Pasa i Szlaku (BRI) promowanej przez Chiny, Kazachstan korzysta ze zmniejszonych taryf na niektóre towary importowane z Chin, w szczególności w kategoriach elektroniki użytkowej, tekstyliów i maszyn. Obniżenie taryf jest częścią współpracy gospodarczej między dwoma krajami w ramach Szanghajskiej Organizacji Współpracy (SCO).
- Handel UE-Kazachstan: Chociaż Kazachstan nie jest państwem członkowskim UE, korzysta z pewnych korzyści taryfowych dzięki członkostwu w EAEU. EAEU ma umowy z Unią Europejską, które zezwalają na preferencyjne taryfy na niektóre towary, takie jak produkty przemysłowe, chemikalia i produkty rolne.
Środki antydumpingowe
Kazachstan, podobnie jak inni członkowie EAEU, ma możliwość nakładania ceł antydumpingowych na produkty importowane po niesprawiedliwie niskich cenach. Cła te mają na celu ochronę lokalnych gałęzi przemysłu przed podcięciem ich przez zagranicznych producentów.
- Stal: Kazachstan nałożył środki antydumpingowe na niektóre produkty stalowe z Chin i innych krajów, w których istnieją dowody na to, że dotacje państwowe prowadzą do sztucznie niskich cen. Import stali z krajów spoza EAEU może podlegać dodatkowym cłom, jeśli zostanie uznany za sprzedany poniżej uczciwej wartości rynkowej.
- Produkty rolne: Kazachstan również stosował środki antydumpingowe w stosunku do importu produktów rolnych, np. pszenicy i niektórych produktów mięsnych, gdy ustalono, że zagraniczni producenci ustalali ceny produktów poniżej wartości rynkowej.
Podatki akcyzowe i inne opłaty
Oprócz ceł importowych Kazachstan nakłada podatki akcyzowe na niektóre towary, zwłaszcza te uważane za luksusowe lub niebędące artykułami pierwszej potrzeby, a także te, które mają większy wpływ na środowisko lub zdrowie.
- Tytoń i alkohol: Importowane produkty tytoniowe i alkohol podlegają znacznym podatkom akcyzowym oprócz opłat celnych. Stawka podatku akcyzowego różni się w zależności od rodzaju produktu i zawartości alkoholu lub nikotyny. Na przykład papierosy mogą podlegać podatkowi akcyzowemu do 100% wartości towarów, podczas gdy napoje alkoholowe mogą podlegać podatkowi akcyzowemu w zależności od objętości i zawartości alkoholu.
- Paliwo: Produkty naftowe i import paliwa podlegają również podatkowi akcyzowemu, choć jest on zazwyczaj wyższy w przypadku paliw produkowanych lokalnie niż w przypadku importu.
Fakty o Kazachstanie
- Oficjalna nazwa: Republika Kazachstanu (thoughtан Республикасы)
- Stolica: Nur-Sultan (dawniej Astana)
- Trzy największe miasta:
- Ałmaty (największe miasto i centrum finansowe)
- Szymkent
- Karaganda
- Dochód na mieszkańca: około 10 000 USD (szacunki na 2023 r.)
- Populacja: około 19 milionów (szacunki na 2023 r.)
- Język urzędowy: kazachski (język państwowy), rosyjski (urzędowy w biznesie i rządzie)
- Waluta: tenge kazachskie (KZT)
- Położenie: Kazachstan znajduje się w Azji Środkowej, graniczy z Rosją na północy, Chinami na wschodzie, Kirgistanem, Uzbekistanem i Turkmenistanem na południu oraz Morzem Kaspijskim na zachodzie.
Geografia Kazachstanu
Kazachstan jest krajem śródlądowym z rozległymi stepami, pustyniami i pasmami górskimi. Jego topografia charakteryzuje się mieszanką płaskich równin i wysokich regionów górskich, w tym pasma górskiego Tienszan na południowym wschodzie.
- Topografia: Kazachstan jest największym na świecie krajem śródlądowym, którego znaczną część stanowią stepy i pustynie. Najwyższym punktem w Kazachstanie jest góra Khan Tengri (7010 metrów), położona na granicy z Kirgistanem.
- Klimat: Kazachstan ma klimat kontynentalny, z gorącymi latami i zimnymi zimami. Wschodnie regiony doświadczają ekstremalnych temperatur, podczas gdy zachodnie regiony w pobliżu Morza Kaspijskiego są bardziej umiarkowane.
Gospodarka Kazachstanu
Kazachstan ma gospodarkę bogatą w zasoby, silnie uzależnioną od eksportu ropy naftowej i gazu, górnictwa i rolnictwa. Kraj dywersyfikuje swoją gospodarkę, aby zmniejszyć zależność od zasobów naturalnych i promować sektory takie jak produkcja i usługi.
- Zasoby naturalne: Kazachstan jest jednym z największych producentów uranu na świecie, posiada również znaczne złoża ropy naftowej, gazu ziemnego, węgla i metali.
- Rolnictwo: Rolnictwo jest ważnym sektorem, a Kazachstan jest głównym eksporterem pszenicy, jęczmienia i zwierząt gospodarskich.
- Produkcja: Kazachstan inwestuje w rozwój swojego sektora produkcyjnego, skupiając się na wytwarzaniu maszyn, chemikaliów i produktów rolnych na eksport.
Główne branże
- Ropa i gaz: Ropa i gaz ziemny to najważniejsze towary eksportowe Kazachstanu. Kraj ten jest jednym z największych producentów ropy naftowej w Azji Środkowej, ze znacznymi rezerwami w polach naftowych Tengiz i Kashagan.
- Górnictwo: Kazachstan posiada bogate zasoby mineralne, w tym węgiel, miedź, złoto i uran, co sprawia, że górnictwo jest istotną częścią gospodarki tego kraju.
- Rolnictwo: Kazachstan jest głównym producentem rolnym, ze szczególnym naciskiem na produkcję pszenicy. Produkuje również zwierzęta gospodarskie, w tym bydło i owce, a także produkty mleczne.
- Produkcja: Rząd pracuje nad rozbudową sektora produkcyjnego. Wzrost odnotują takie gałęzie przemysłu, jak produkcja stali, motoryzacja i elektronika.