Bośnia i Hercegowina, położona w południowo-wschodniej Europie, utrzymuje ustrukturyzowany system taryf celnych, który reguluje import i generuje dochody, chroniąc jednocześnie krajowe gałęzie przemysłu. Jako członek Środkowoeuropejskiej Umowy o Wolnym Handlu (CEFTA) i sygnatariusz Układu o Stabilizacji i Stowarzyszeniu (SAA) z Unią Europejską, kraj ten zintegrował swoją politykę handlową w ramach regionalnych i europejskich. System taryfowy Bośni i Hercegowiny ma na celu zrównoważenie promocji handlu z ochroną lokalnych gałęzi przemysłu, a taryfy różnią się w zależności od rodzaju produktu i kraju pochodzenia. Oprócz standardowych taryf, specjalne cła mają zastosowanie do importu z niektórych krajów niepreferencyjnych.
Stawki celne według kategorii produktów w Bośni i Hercegowinie
1. Produkty rolne
Rolnictwo odgrywa kluczową rolę w gospodarce Bośni i Hercegowiny, a rząd stosuje różne taryfy na import produktów rolnych, aby chronić lokalnych rolników, zapewniając jednocześnie dostęp do niezbędnych artykułów spożywczych. Kraj importuje różnorodne produkty rolne, w tym zboża, owoce, warzywa i zwierzęta gospodarskie.
1.1 Podstawowe produkty rolne
- Zboża i ziarna: Bośnia i Hercegowina importuje znaczne ilości zbóż, takich jak pszenica, kukurydza i jęczmień. Stawki celne na te produkty różnią się w zależności od potrzeb rynku.
- Pszenica i kukurydza: Cła importowe wynoszą na ogół od 5% do 10%.
- Ryż: Importowany ryż objęty jest taryfą celną w wysokości 10%, choć na mocy niektórych umów handlowych mogą obowiązywać obniżone taryfy celne.
- Owoce i warzywa: Bośnia i Hercegowina importuje wiele owoców i warzyw, szczególnie poza sezonem.
- Owoce cytrusowe (pomarańcze, cytryny): Obowiązują stawki celne wynoszące od 5% do 10%.
- Ziemniaki, pomidory i cebula: Zazwyczaj opodatkowane stawką 10%, przy czym stawki mogą się różnić w zależności od lokalnej produkcji.
1.2 Zwierzęta gospodarskie i produkty mleczne
- Mięso i drób: Import mięsa objęty jest cłami mającymi na celu ochronę krajowego sektora hodowli zwierząt.
- Wołowina i wieprzowina: stawki celne wynoszą od 15% do 20%.
- Drób (kurczak, indyk): Generalnie opodatkowany stawką 10%–15%.
- Ryby i owoce morza: Cła importowe na ryby i owoce morza są zazwyczaj niższe, aby zapewnić stabilną podaż.
- Ryby świeże i mrożone: Zazwyczaj opodatkowane stawką od 5% do 10%.
- Produkty mleczne: Import produktów mlecznych, takich jak mleko, ser i masło, objęty jest umiarkowanymi taryfami celnymi.
- Mleko i mleko w proszku: Generalnie opodatkowane stawką 5%.
- Ser i masło: stawki celne wahają się od 10% do 15%.
1.3 Specjalne cła importowe
Jako sygnatariusz CEFTA i SAA z Unią Europejską, Bośnia i Hercegowina korzysta z obniżonych lub zerowych taryf na import produktów rolnych z państw członkowskich CEFTA i krajów UE. Import z krajów niepreferencyjnych może podlegać wyższym taryfom.
2. Towary przemysłowe
Bośnia i Hercegowina importuje szeroką gamę towarów przemysłowych, aby wspierać sektory produkcji i budownictwa. Taryfy na produkty przemysłowe różnią się w zależności od tego, czy są to produkty gotowe, czy surowce wykorzystywane do produkcji.
2.1 Maszyny i urządzenia
- Maszyny przemysłowe: Aby wesprzeć lokalny przemysł, Bośnia i Hercegowina stosuje zazwyczaj niskie cła na import maszyn przemysłowych.
- Maszyny budowlane (koparki, spychacze): Zazwyczaj opodatkowane stawką od 1% do 5%.
- Maszyny włókiennicze i urządzenia produkcyjne: podlegają taryfom wynoszącym od 0% do 5%.
- Sprzęt elektryczny: Maszyny i urządzenia elektryczne, takie jak generatory i transformatory, są objęte taryfami wynoszącymi od 5% do 10%.
2.2 Pojazdy silnikowe i transport
Sektor motoryzacyjny w Bośni i Hercegowinie importuje większość swoich pojazdów, zarówno do użytku osobistego, jak i komercyjnego. Kraj nakłada cła na ten import, aby chronić swój rodzący się przemysł montażu samochodów.
- Pojazdy osobowe: Cła importowe na samochody różnią się w zależności od rodzaju pojazdu i pojemności silnika.
- Małe pojazdy osobowe (poniżej 1500 cm3): Zazwyczaj podatek wynosi od 5% do 15%.
- Samochody luksusowe i SUV-y: mogą obowiązywać wyższe stawki celne w wysokości od 20% do 30%.
- Pojazdy użytkowe: Ciężarówki i autobusy wykorzystywane w celach handlowych i transportowych podlegają taryfom wynoszącym od 5% do 15%, w zależności od przeznaczenia i wielkości pojazdu.
- Części i akcesoria samochodowe: Cła importowe na części samochodowe, takie jak silniki, opony i akumulatory, wynoszą zazwyczaj od 5% do 15%.
2.3 Specjalne cła importowe dla niektórych krajów
Bośnia i Hercegowina korzysta z obniżonych taryf na towary przemysłowe importowane z państw członkowskich CEFTA i krajów UE w ramach SAA. Towary z krajów niepreferencyjnych, w tym Chin, Japonii i Stanów Zjednoczonych, mogą być w porównaniu do nich obciążone wyższymi taryfami.
3. Tekstylia i odzież
Tekstylia i odzież stanowią znaczną część importu Bośni i Hercegowiny, zwłaszcza z krajów sąsiednich i Azji. Kraj stosuje cła na produkty tekstylne, aby zrównoważyć przystępność cenową dla konsumentów i ochronę lokalnych producentów.
3.1 Surowce
- Włókna tekstylne i przędza: Bośnia i Hercegowina importuje surowce takie jak bawełna, wełna i włókna syntetyczne, stosując niskie cła (0% do 5%), co ma zachęcać do lokalnej produkcji odzieży.
- Bawełna i wełna: Generalnie opodatkowane stawką od 3% do 5%.
- Włókna syntetyczne: Zwykle obowiązują cła wynoszące od 5% do 10%.
3.2 Ubrania gotowe i odzież
- Ubrania i odzież: Importowana odzież gotowa objęta jest umiarkowanymi taryfami celnymi mającymi na celu ochronę lokalnych producentów.
- Ubrania codzienne i codzienne: Zazwyczaj opodatkowane stawką 10–15%.
- Odzież luksusowa i markowa: stawki celne wahają się od 15% do 25%.
- Obuwie: Na importowane obuwie naliczane są zazwyczaj cła wynoszące od 10% do 20%, w zależności od rodzaju i materiału buta.
3.3 Specjalne cła importowe
Import tekstyliów i odzieży z krajów UE i członków CEFTA korzysta z zerowych taryf celnych na mocy preferencyjnych umów handlowych. Import z innych krajów, takich jak Chiny i Indie, podlega standardowym stawkom celnym określonym w harmonogramie taryfowym Bośni i Hercegowiny.
4. Dobra konsumpcyjne
Bośnia i Hercegowina importuje szeroką gamę dóbr konsumpcyjnych, w tym elektronikę, artykuły gospodarstwa domowego i meble. Kraj stosuje cła na te towary, aby chronić lokalnych producentów i zapewnić dostęp do niezbędnych produktów.
4.1 Elektronika i sprzęt AGD
- Sprzęt AGD: Cła importowe na duże urządzenia AGD, takie jak lodówki, pralki i klimatyzatory, różnią się w zależności od rodzaju urządzenia.
- Lodówki i zamrażarki: Zazwyczaj opodatkowane stawką od 10% do 20%.
- Pralki i klimatyzatory: Obowiązują taryfy wynoszące od 10% do 15%.
- Elektronika użytkowa: Na urządzenia elektroniczne, takie jak telewizory, smartfony i laptopy, na ogół nałożone są cła wynoszące od 5% do 15%.
- Telewizory: Zazwyczaj opodatkowane stawką 10%.
- Smartfony i laptopy: podlegają taryfom wynoszącym od 5% do 10%.
4.2 Meble i wyposażenie
- Meble: Importowane meble, w tym wyposażenie domów i biur, objęte są cłami wynoszącymi od 10% do 20%.
- Meble drewniane: Zazwyczaj opodatkowane stawką 15%–20%.
- Meble plastikowe i metalowe: Generalnie podlegają taryfom wynoszącym od 10% do 15%.
- Artykuły wyposażenia wnętrz: Na artykuły takie jak dywany, zasłony i artykuły dekoracyjne do domu pobierany jest zazwyczaj podatek w wysokości od 10% do 15%.
4.3 Specjalne cła importowe
Towary konsumpcyjne importowane z krajów UE i państw członkowskich CEFTA korzystają z zerowych lub obniżonych stawek celnych. Import z krajów spoza tych umów preferencyjnych podlega standardowym stawkom celnym Bośni i Hercegowiny.
5. Energia i produkty naftowe
Bośnia i Hercegowina importuje większość swoich potrzeb energetycznych, w tym produkty naftowe, z krajów sąsiednich i spoza nich. Taryfy na produkty energetyczne mają na celu zrównoważenie przystępności cenowej z potrzebą dochodów rządowych.
5.1 Produkty naftowe
- Ropa naftowa i benzyna: Cła na import ropy naftowej, w tym ropy naftowej i benzyny, są zazwyczaj niskie, aby utrzymać przystępne ceny energii. Cła wahają się zazwyczaj od 0% do 5%.
- Olej napędowy i inne rafinowane produkty naftowe: Rafinowane produkty naftowe, takie jak olej napędowy i paliwo lotnicze, objęte są niskimi taryfami wynoszącymi od 0% do 5%, w zależności od źródła i zamierzonego przeznaczenia.
5.2 Sprzęt do pozyskiwania energii odnawialnej
- Panele słoneczne i turbiny wiatrowe: Bośnia i Hercegowina wspiera rozwój energii odnawialnej poprzez stosowanie zerowych lub niskich taryf na sprzęt wykorzystywany w projektach energii odnawialnej, taki jak panele słoneczne i turbiny wiatrowe.
6. Farmaceutyki i sprzęt medyczny
Zapewnienie dostępu do niedrogiej opieki zdrowotnej jest dla Bośni i Hercegowiny priorytetem, dlatego też cła na podstawowe leki i sprzęt medyczny utrzymywane są na niskim poziomie lub na poziomie zerowym, aby zagwarantować przystępność cenową i dostępność.
6.1 Produkty farmaceutyczne
- Leki: Leki podstawowe, w tym leki ratujące życie, są na ogół objęte zerowymi lub niskimi taryfami (od 0% do 5%), aby zapewnić przystępność cenową. Produkty farmaceutyczne niebędące niezbędnymi mogą podlegać taryfom od 5% do 10%.
6.2 Wyroby medyczne
- Sprzęt medyczny: Sprzęt medyczny, taki jak narzędzia diagnostyczne, instrumenty chirurgiczne i łóżka szpitalne, jest zazwyczaj objęty zerowymi lub niskimi stawkami celnymi (od 0% do 5%) w celu wsparcia sektora opieki zdrowotnej.
7. Specjalne cła importowe i zwolnienia
System taryf celnych Bośni i Hercegowiny obejmuje specjalne cła i zwolnienia ustalane na podstawie umów handlowych i kraju pochodzenia importowanych towarów.
7.1 Cła specjalne dla krajów spoza UE i CEFTA
Importy z krajów spoza UE i CEFTA, takich jak Chiny, Stany Zjednoczone i Japonia, podlegają standardowym taryfom celnym określonym w harmonogramie taryfowym Bośni i Hercegowiny. Towary te mogą podlegać wyższym taryfom w porównaniu z importem z krajów preferencyjnego handlu.
7.2 Porozumienia dwustronne i wielostronne
- Środkowoeuropejska umowa o wolnym handlu (CEFTA): Bośnia i Hercegowina korzysta z zerowych stawek celnych na towary będące przedmiotem handlu z innymi członkami CEFTA, w tym z Serbią, Macedonią Północną, Albanią i Kosowem.
- Umowa o stabilizacji i stowarzyszeniu (SAA) z Unią Europejską: SAA zapewnia bezcłowy dostęp dla większości towarów importowanych z krajów UE. W zamian Bośnia i Hercegowina korzysta z preferencyjnego dostępu do rynków UE dla swojego eksportu.
- Ogólny System Preferencji (GSP): Bośnia i Hercegowina korzysta z obniżonych stawek celnych na niektóre towary importowane z krajów rozwijających się w ramach systemu GSP, co promuje handel z gospodarkami rozwijającymi się.
Fakty o kraju
- Nazwa oficjalna: Bośnia i Hercegowina
- Stolica: Sarajewo
- Największe miasta:
- Sarajewo (stolica i największe miasto)
- Banja Luka
- Tuzla
- Dochód na mieszkańca: ok. 6000 USD (szacunki na 2023 r.)
- Populacja: ok. 3,2 mln (szacunki na 2023 r.)
- Języki urzędowe: bośniacki, serbski, chorwacki
- Waluta: Marka wymienialna (BAM)
- Położenie: Bośnia i Hercegowina znajduje się w południowo-wschodniej Europie, graniczy z Chorwacją od północy i zachodu, Serbią od wschodu, Czarnogórą od południowego wschodu i Morzem Adriatyckim od południowego zachodu.
Geografia Bośni i Hercegowiny
Bośnia i Hercegowina to górzysty kraj o powierzchni 51 197 kilometrów kwadratowych. Kraj ten charakteryzuje się zróżnicowanym krajobrazem, od gęstych lasów i pasm górskich po doliny rzek i małą linię brzegową nad Morzem Adriatyckim.
- Góry: W większej części kraju dominują Alpy Dynarskie, a najwyższym szczytem jest Maglić (2386 m n.p.m.).
- Rzeki: Do najważniejszych rzek należą Sawa, Drina, Neretwa i Una, które odgrywają kluczową rolę w wytwarzaniu energii i rolnictwie kraju.
- Klimat: Bośnia i Hercegowina ma klimat kontynentalny w regionach północnych i centralnych, z gorącymi latami i chłodnymi zimami, oraz klimat śródziemnomorski wzdłuż wybrzeża Adriatyku.
Gospodarka Bośni i Hercegowiny
Gospodarka Bośni i Hercegowiny jest klasyfikowana jako kraj o wyższym średnim dochodzie, z mieszanką przemysłu, rolnictwa i usług. Kraj wciąż podnosi się po konflikcie z lat 90., a jego gospodarka stale rośnie dzięki liberalizacji handlu, rozwojowi przemysłu i inwestycjom zagranicznym.
1. Produkcja i przemysł
Sektor produkcyjny jest istotny dla gospodarki Bośni i Hercegowiny, a branże takie jak części samochodowe, maszyny, chemikalia i obróbka metali odgrywają kluczową rolę. Produkcja tekstyliów i przetwórstwo drewna są również ważnymi branżami eksportowymi.
2. Rolnictwo
Rolnictwo pozostaje istotną częścią gospodarki, zatrudniając znaczną część ludności wiejskiej. Kraj produkuje pszenicę, kukurydzę, owoce i warzywa, a także jest znany z produktów mlecznych i hodowli zwierząt gospodarskich.
3. Turystyka i usługi
Turystyka to rozwijający się sektor, a Bośnia i Hercegowina przyciąga turystów do swoich historycznych miast, parków przyrodniczych i ośrodków narciarskich. Sarajewo w szczególności znane jest ze swojego dziedzictwa kulturowego i roli jako punkt spotkania Wschodu i Zachodu.
4. Energia i energia wodna
Bośnia i Hercegowina jest bogata w zasoby naturalne i jest znaczącym eksporterem energii elektrycznej, szczególnie energii wodnej. Kraj ten zamierza rozszerzyć swój sektor energii odnawialnej, inwestując w farmy wiatrowe i projekty energii słonecznej.