Irak, gelegen in het hart van het Midden-Oosten, heeft een ontwikkelende economie die sterk afhankelijk is van de import van consumptiegoederen, grondstoffen en industriële apparatuur. Het handels- en douanebeleid van Irak wordt beïnvloed door het lidmaatschap van internationale organisaties zoals de Wereldhandelsorganisatie (WTO) en handelsovereenkomsten met regionale partners. De douanetarieven van het land zijn gebaseerd op het Geharmoniseerd Classificatiesysteem (HS), waarbij de tarieven variëren afhankelijk van de goederencategorie, het land van herkomst en de toepasselijke handelsovereenkomsten.
De Iraakse economie draait voornamelijk op de oliesector, maar er wordt gewerkt aan diversificatie van de economie door handel, buitenlandse investeringen en binnenlandse industrieën te stimuleren. Douanetarieven en -heffingen spelen een belangrijke rol bij het beheersen van import en het beschermen van lokale industrieën, met name in sectoren zoals landbouw, industrie en energie.
Tariefstructuur in Irak
Het tariefstelsel van Irak is gestructureerd volgens de Douanetariefwet, die verschillende tarieven omvat, afhankelijk van het type product dat wordt geïmporteerd. De belangrijkste categorieën tarieven zijn:
- 0% – 5%: Essentiële goederen zoals medicijnen, basisvoedingsmiddelen en grondstoffen.
- 10% – 20%: Halffabrikaten, halffabricaten en kapitaalgoederen.
- 20% – 40%: Consumptiegoederen en luxe artikelen.
Naast invoerrechten kunnen producten ook onderworpen zijn aan:
- Belasting over de toegevoegde waarde (BTW): Irak heft momenteel geen BTW, maar overweegt mogelijk om dit in de toekomst in te voeren om de belastinggrondslag te verbreden.
- Accijnzen: worden toegepast op specifieke goederen, zoals tabak, alcohol en aardolieproducten.
- Douanekosten: Er kunnen extra kosten in rekening worden gebracht ter dekking van administratie- en douanekosten.
De tarieven van Irak variëren ook op basis van internationale overeenkomsten, zoals de Arabische Vrijhandelszone (GAFTA) en het Algemeen Preferentiestelsel (GSP), die een voorkeursbehandeling van importen uit bepaalde landen mogelijk maken.
Tarieven per productcategorie
1. Landbouwproducten en levensmiddelen
Irak is sterk afhankelijk van voedselimport om aan de binnenlandse vraag te voldoen, aangezien de lokale landbouwproductie wordt belemmerd door jarenlange conflicten en milieuproblemen. De overheid heft invoerrechten op bepaalde landbouwproducten om lokale producenten te beschermen.
1.1. Granen en graanproducten
- Rijst: De import van rijst, een basisvoedsel, wordt doorgaans belast met 5%.
- Tarwe en gerst: De importtarieven voor tarwe en gerst, die als essentiële grondstoffen worden beschouwd, variëren van 5% tot 10%.
- Bewerkte granen (meel, pasta, etc.): De tarieven op bewerkte granen variëren van 10% tot 15%, afhankelijk van de mate van verwerking.
Speciale invoerrechten:
- Rijst uit Arabische landen: dankzij de GAFTA kunnen rijstimporten uit andere Arabische landen profiteren van verlaagde tarieven of belastingvrije toegang.
- Rijst uit niet-preferentiële landen: Kan onderhevig zijn aan hogere tarieven of extra rechten om lokale boeren te beschermen.
1.2. Zuivelproducten
- Melk: Op de invoer van melk, zowel verse als poedervormige, wordt een invoerrecht van 10% geheven.
- Kaas en boter: Op geïmporteerde kaas en boter worden invoerrechten geheven van 15% tot 20%, afhankelijk van het type en de verwerking.
- Yoghurt en andere zuivelproducten: De invoer van yoghurt en soortgelijke zuivelproducten wordt belast met 10% tot 20%.
Speciale invoerrechten:
- Zuivelproducten uit Arabische landen: De invoer van zuivelproducten uit Arabische landen kan in aanmerking komen voor verlaagde of geen tarieven krachtens de GAFTA- overeenkomsten.
1.3. Vlees en gevogelte
- Rundvlees, lamsvlees en geitenvlees: op geïmporteerd vlees worden invoerrechten van 20% geheven, en op bewerkt vlees worden hogere tarieven geheven.
- Pluimvee: Op de invoer van pluimvee, waaronder kip en kalkoen, worden invoerrechten van 20% geheven.
- Verwerkt vlees: Verwerkte vleesproducten zoals worst en vleeswaren worden gereguleerd met invoerrechten van 20% tot 35%.
Speciale importvoorwaarden:
- Diepvriesvlees: Diepvriesvlees krijgt te maken met strengere importregels, waaronder gezondheids- en veiligheidscontroles, en hogere tarieven om de lokale productie te beschermen.
1.4. Groenten en fruit
- Vers fruit: Vers fruit zoals appels, bananen en sinaasappels wordt belast met 10% tot 20%, afhankelijk van het soort en het seizoen.
- Groenten (vers en diepvries): Verse en diepvriesgroenten worden over het algemeen belast met 10% tot 15%.
- Verwerkte groenten en fruit: Op ingeblikte of ingevroren groenten en fruit worden invoerrechten geheven van 15% tot 25%.
Speciale invoerrechten:
- Groenten en fruit uit Arabische landen: Onder de GAFTA kunnen groenten en fruit uit Arabische landen profiteren van verlaagde tarieven of belastingvrije toegang.
2. Gefabriceerde goederen
Industrieproducten vormen een aanzienlijk deel van de Iraakse import, met name textiel, machines, elektronica en voertuigen. Het land heeft de binnenlandse productie gestimuleerd en blijft tegelijkertijd afhankelijk van import om aan de vraag te voldoen.
2.1. Textiel en kleding
- Ruwe katoen: De invoer van ruwe katoen voor textielproductie wordt belast met 5%.
- Textiel en kleding (katoen, synthetisch): Afgewerkte textielproducten en kleding worden doorgaans belast met 15% tot 25%, afhankelijk van het materiaal en de herkomst.
- Schoenen: Op geïmporteerde schoenen worden invoerrechten geheven van 20% tot 35%, afhankelijk van het type (leer, synthetisch, enz.).
Speciale invoerrechten:
- Textielproducten uit Arabische landen: kleding en textiel uit Arabische landen komen mogelijk in aanmerking voor verlaagde tarieven onder GAFTA.
- Textiel uit niet-preferentiële landen: hogere tarieven kunnen worden toegepast om de lokale industrie te beschermen, vooral voor producten uit landen zonder handelsverdragen.
2.2. Machines en elektronica
- Industriële machines: Machines voor landbouw-, bouw- of productiedoeleinden worden belast met 5% tot 10%, afhankelijk van de classificatie van de apparatuur als kapitaalgoederen.
- Consumentenelektronica (televisies, radio’s, enz.): Op consumentenelektronica zoals televisies, radio’s en mobiele telefoons worden invoerrechten van 10% tot 20% geheven.
- Computers en randapparatuur: Computers, printers en bijbehorende randapparatuur worden doorgaans belast met 5%, waarbij de btw apart wordt toegepast.
Speciale importvoorwaarden:
- Elektronica uit niet-preferentiële landen: Afhankelijk van het land van herkomst kunnen hogere tarieven of importbeperkingen van toepassing zijn.
2.3. Auto’s en auto-onderdelen
- Personenauto’s: Op geïmporteerde personenauto’s worden tarieven geheven van 25% tot 35%, afhankelijk van de motorinhoud en de luxe classificatie.
- Vrachtwagens en bedrijfsvoertuigen: Bedrijfsvoertuigen zoals vrachtwagens worden doorgaans belast met 10% tot 15%, afhankelijk van de grootte en de motorinhoud.
- Auto-onderdelen: Op de invoer van auto-onderdelen, waaronder motoren en accessoires, worden invoerrechten geheven van 10% tot 20%, afhankelijk van de classificatie.
Speciale invoerrechten:
- Luxe voertuigen: Voor luxe en dure voertuigen gelden hogere tarieven, vooral voor voertuigen met grote motoren.
- Gebruikte voertuigen: Irak legt beperkingen op aan de import van gebruikte voertuigen, waaronder hogere tarieven om de aankoop van nieuwe modellen te stimuleren.
3. Chemische producten
Chemische producten zijn essentieel voor de industrie, landbouw en gezondheidszorg in Irak. De invoerrechten op chemische producten variëren afhankelijk van de productcategorie en het beoogde gebruik.
3.1. Farmaceutische producten
- Geneesmiddelen: Voor essentiële geneesmiddelen geldt doorgaans een tarief van 0%, waardoor zorgproducten betaalbaar en toegankelijk blijven.
- Niet-essentiële farmaceutische producten: Op de invoer van niet-essentiële farmaceutische producten, waaronder vitamines en voedingssupplementen, worden invoerrechten van 5% tot 10% geheven.
Speciale invoerrechten:
- Geneesmiddelen uit Arabische landen: Onder GAFTA kunnen farmaceutische importen uit Arabische landen profiteren van verlaagde of geen invoerrechten.
3.2. Kunststoffen en polymeren
- Ruwe kunststoffen: De invoer van ruwe kunststoffen die voor de productie worden gebruikt, wordt belast met 5% tot 10%.
- Afgewerkte kunststofproducten: Afgewerkte kunststofproducten zoals verpakkingsmaterialen, containers en consumentenproducten vallen onder invoerrechten van 15% tot 20%.
Speciale invoerrechten:
- Kunststofproducten uit niet-preferentiële landen: Voor kunststofproducten die worden geïmporteerd uit landen zonder preferentiële handelsovereenkomsten kunnen hogere tarieven gelden.
4. Hout- en papierproducten
Irak importeert aanzienlijke hoeveelheden hout en papierproducten voor de bouw-, uitgeverij- en verpakkingsindustrie.
4.1. Hout en timmerhout
- Ruw hout: Op de invoer van ruw hout en timmerhout worden invoerrechten geheven van 5% tot 10%, afhankelijk van het type en de mate van verwerking.
- Bewerkt hout: Op de invoer van bewerkte houtproducten, zoals multiplex en spaanplaat, worden invoerrechten geheven van 15% tot 20%.
4.2. Papier en karton
- Krantenpapier en ongestreken papier: De invoer van krantenpapier en ongestreken papier dat voor uitgeverijen wordt gebruikt, wordt belast met 5%.
- Gestreken papier: Op de import van gestreken en glanzende papierproducten worden invoerrechten van 10% geheven.
- Verpakkingsmaterialen: Voor karton en andere verpakkingsmaterialen geldt een tarief van 10% tot 15%, afhankelijk van hun classificatie en eindgebruik.
5. Metalen en metaalproducten
Irak importeert verschillende metalen en metaalproducten om de bouw- en industriesector te ondersteunen, vooral nu het land bezig is met wederopbouw en ontwikkeling.
5.1. IJzer en staal
- Ruw staal: Op de import van ruw staal, dat wordt gebruikt in de bouw en productie, worden invoerrechten geheven van 5% tot 10%, afhankelijk van de classificatie.
- Afgewerkte staalproducten: Stalen staven, balken, pijpen en andere afgewerkte staalproducten worden belast met 10% tot 20%.
5.2. Aluminium
- Ruw aluminium: Op de import van ruw aluminium worden doorgaans invoerrechten van 5% geheven.
- Aluminiumproducten: Op afgewerkte aluminiumproducten, zoals platen, blikken en consumptiegoederen, worden invoerrechten van 10% tot 15% geheven.
Speciale invoerrechten:
- Metalen uit niet-preferentiële landen: Irak kan extra invoerrechten of tarieven opleggen op metaalproducten uit landen die geen preferentiële handelsovereenkomsten hebben.
6. Energieproducten
De Iraakse economie is sterk afhankelijk van de energiesector, met name olie. Het land importeert echter ook energieproducten om aan de binnenlandse vraag te voldoen, met name in de raffinage- en energieopwekkingssector.
6.1. Fossiele brandstoffen
- Ruwe olie: Als grote olieproducent importeert Irak doorgaans geen ruwe olie. Mocht import echter noodzakelijk zijn, dan is de kans groot dat er geen invoerrechten worden geheven.
- Geraffineerde aardolieproducten: Benzine, diesel en andere geraffineerde aardolieproducten zijn onderhevig aan invoerrechten van 5% tot 10%, samen met accijnzen.
- Aardgas: Op de invoer van aardgas wordt een tarief van 5% geheven, afhankelijk van het beoogde gebruik.
6.2. Apparatuur voor hernieuwbare energie
- Zonnepanelen: Om hernieuwbare energie te bevorderen, geldt er een importheffing van 0% op apparatuur voor zonne-energie. Dit weerspiegelt Iraks belangstelling voor schone energieoplossingen.
- Windturbines: Windenergie-apparatuur is over het algemeen belastingvrij of onderhevig aan minimale tarieven, omdat Irak zijn energiemix wil diversifiëren.
Speciale invoerrechten per land
1. Arabische Vrijhandelszone (GAFTA)
Irak is lid van de Greater Arab Free Trade Area (GAFTA), die belastingvrije handel in de meeste goederen tussen Arabische landen mogelijk maakt. Producten zoals levensmiddelen, textiel en industriële goederen die uit andere Arabische landen worden geïmporteerd, kunnen vrijgesteld zijn van invoerrechten, mits ze voldoen aan de oorsprongsregels.
2. Europese Unie (EU)
Irak en de Europese Unie hebben een partnerschaps- en samenwerkingsovereenkomst (PSO) ondertekend, die tot doel heeft de handelsbetrekkingen tussen beide regio’s te versterken. Hoewel Irak geen vrijhandelsovereenkomst met de EU heeft, kunnen bepaalde producten uit de EU profiteren van verlaagde tarieven of een voorkeursbehandeling in het kader van dit partnerschap.
3. Verenigde Staten
De Verenigde Staten zijn een van Iraks belangrijkste handelspartners. Hoewel er geen formele vrijhandelsovereenkomst tussen beide landen bestaat, kunnen bepaalde Amerikaanse goederen in aanmerking komen voor preferentiële tarieven, met name die met betrekking tot infrastructuur, defensie en technologie.
4. China
China is een belangrijke leverancier van goederen aan Irak, met name elektronica, machines en consumentenproducten. Op import uit China worden standaardtarieven geheven, hoewel sommige artikelen mogelijk in aanmerking komen voor verlaagde tarieven op grond van bilaterale overeenkomsten tussen beide landen.
5. Ontwikkelingslanden
Irak neemt deel aan het Algemeen Preferentiestelsel (SAP), dat zorgt voor lagere tarieven op geïmporteerde goederen uit ontwikkelingslanden. Dit geldt vooral voor essentiële goederen zoals textiel, voedselproducten en grondstoffen.
Landfeiten: Irak
- Formele naam: Republiek Irak (Jumhūriyyat al-‘Irāq)
- Hoofdstad: Bagdad
- Grootste steden:
- Bagdad
- Basra
- Mosoel
- Inkomen per hoofd van de bevolking: $ 5.000 (schatting 2023)
- Bevolking: 44 miljoen (schatting 2023)
- Officiële taal: Arabisch (Koerdisch is ook een officiële taal in de regio Koerdistan)
- Munteenheid: Iraakse dinar (IQD)
- Locatie: Midden-Oosten, grenzend aan Turkije, Iran, Koeweit, Saoedi-Arabië, Jordanië en Syrië.
Geografie, economie en belangrijke industrieën
Geografie
Irak ligt in het Midden-Oosten, op een strategische locatie die de Arabische wereld verbindt met Turkije en Iran. Het land heeft een gevarieerd landschap met uitgestrekte woestijnen, de valleien van de Tigris en de Eufraat, en vruchtbare vlakten. De rivieren van Irak hebben van oudsher de landbouw ondersteund, hoewel het land te kampen heeft met uitdagingen die verband houden met waterschaarste en woestijnvorming.
De ligging van Irak aan de Perzische Golf geeft het land toegang tot belangrijke maritieme handelsroutes. Het land deelt ook landgrenzen met verschillende belangrijke regionale spelers, waardoor het een belangrijk knooppunt is voor handel en energie-export.
Economie
De Iraakse economie is sterk afhankelijk van de oliesector, die goed is voor ongeveer 90% van de overheidsinkomsten en 80% van de export. Het land beschikt over een aantal van ‘s werelds grootste bewezen olie- en aardgasreserves. Ondanks de rijkdom aan natuurlijke hulpbronnen staat Irak voor aanzienlijke economische uitdagingen, waaronder de noodzaak om te diversifiëren, minder afhankelijk te zijn van olie, de infrastructuur te herbouwen en het bestuur te verbeteren.
Landbouw is ook een belangrijke sector in Irak, met name in de gebieden langs de Tigris en de Eufraat, waar de productie van tarwe, gerst, dadels en rijst veel voorkomt. De landbouwsector wordt echter gehinderd door conflicten, watertekorten en verouderde landbouwmethoden.
Er worden inspanningen geleverd om de industriële sector van Irak nieuw leven in te blazen, met name door investeringen in productie, bouw en hernieuwbare energie.
Grote industrieën
- Olie en gas: De Iraakse olie-industrie vormt de ruggengraat van de economie, met belangrijke olievelden in Basra en Kirkuk. Het land is een belangrijke speler in de OPEC en heeft een aanzienlijke exportcapaciteit via de zuidelijke havens.
- Landbouw: De landbouw biedt werk aan een groot deel van de Iraakse bevolking, hoewel de bijdrage aan het bbp relatief klein is. De sector richt zich op basisproducten zoals tarwe, gerst, dadels en rijst.
- Bouw en infrastructuur: Irak ondergaat momenteel een wederopbouw na jaren van conflict. Er vinden grootschalige infrastructuurprojecten plaats die gericht zijn op het herbouwen van wegen, scholen, ziekenhuizen en woningen.
- Productie: De productiesector groeit, met investeringen in cement, textiel en farmaceutica.
- Energie: Naast olie en gas onderzoekt Irak ook hernieuwbare energiebronnen, waaronder zonne- en windenergie, om zijn energiebronnen te diversifiëren en elektriciteitstekorten aan te pakken.