Η Βόρεια Μακεδονία, μια χώρα που βρίσκεται στα Βαλκάνια, βρίσκεται σε στρατηγική θέση στο σταυροδρόμι της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Ως μέλος της Συμφωνίας Ελεύθερων Συναλλαγών της Κεντρικής Ευρώπης (CEFTA) και υποψήφια για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το τελωνειακό και δασμολογικό σύστημα της Βόρειας Μακεδονίας ευθυγραμμίζεται με τα διεθνή πρότυπα και σταδιακά εναρμονίζεται με τους κανονισμούς της ΕΕ. Οι εμπορικές πολιτικές της χώρας, συμπεριλαμβανομένων των δασμολογικών συντελεστών, στοχεύουν στην ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης, στη διευκόλυνση των εμπορικών σχέσεων με περιφερειακούς και παγκόσμιους εταίρους και στην προώθηση της βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης.
Οι δασμολογικοί συντελεστές που εφαρμόζονται στις εισαγωγές στη Βόρεια Μακεδονία επηρεάζονται από την κατηγορία προϊόντος, την προέλευση και τυχόν ειδικές εμπορικές συμφωνίες που έχει η χώρα με τους εμπορικούς της εταίρους. Ενώ η Βόρεια Μακεδονία ακολουθεί γενικά τις δασμολογικές δομές που ορίζονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) και την CEFTA, διατηρεί επίσης ειδικές διατάξεις για χώρες με τις οποίες έχει διμερείς συμφωνίες, συμπεριλαμβανομένων προτιμησιακών δασμολογικών συντελεστών για ορισμένες χώρες, όπως η ΕΕ και η Τουρκία.
Επισκόπηση του συστήματος τελωνειακού δασμού στη Βόρεια Μακεδονία
Το δασμολογικό σύστημα της Βόρειας Μακεδονίας διέπεται από τον Τελωνειακό Νόμο και διοικείται από την Τελωνειακή Διοίκηση της Βόρειας Μακεδονίας. Η δασμολογική δομή ακολουθεί τους κωδικούς του Εναρμονισμένου Συστήματος (ΕΣ), που έχουν αναπτυχθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τελωνείων (ΠΟΤ), οι οποίοι ταξινομούν τα εμπορεύματα με βάση τη φύση και τη χρήση τους. Η δασμολογική δομή της χώρας περιλαμβάνει διάφορες κατηγορίες δασμών, φόρων και άλλων τελών, όπως:
- Βασικοί τελωνειακοί δασμοί: Αυτοί είναι οι πρωτογενείς εισαγωγικοί δασμοί που επιβάλλονται σε εμπορεύματα που εισέρχονται στη Βόρεια Μακεδονία από χώρες εκτός ΕΕ.
- Φόρος προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ): Ο ΦΠΑ είναι ένας ξεχωριστός φόρος που επιβάλλεται στα περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες. Για τις εισαγωγές, ο ΦΠΑ επιβάλλεται με κανονικό συντελεστή 18%. Υπάρχουν μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ για ορισμένα αγαθά, όπως 5% για βιβλία, φάρμακα και ορισμένα γεωργικά προϊόντα.
- Ειδικοί φόροι κατανάλωσης: Ορισμένα προϊόντα όπως ο καπνός, το αλκοόλ και τα καύσιμα υπόκεινται σε ειδικούς φόρους κατανάλωσης, οι οποίοι προστίθενται στους τελωνειακούς δασμούς και τον ΦΠΑ.
Η Βόρεια Μακεδονία έχει επίσης συνάψει αρκετές προτιμησιακές εμπορικές συμφωνίες, κυρίως με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και την Τουρκία, οι οποίες προσφέρουν μειωμένους ή μηδενικούς δασμούς σε συγκεκριμένα προϊόντα από αυτές τις χώρες.
Κατηγορίες προϊόντων και οι σχετικοί δασμολογικοί συντελεστές τους
Οι δασμολογικοί συντελεστές για τις εισαγωγές στη Βόρεια Μακεδονία ποικίλλουν ανά κατηγορία προϊόντος. Παρακάτω παρουσιάζεται μια ανάλυση των πιο συνηθισμένων κατηγοριών προϊόντων και των αντίστοιχων δασμολογικών συντελεστών τους, καθώς και οι ειδικοί εισαγωγικοί δασμοί, όπου ισχύουν.
1. Γεωργικά Προϊόντα
Τα γεωργικά προϊόντα αποτελούν σημαντική κατηγορία εισαγωγών στη Βόρεια Μακεδονία και το δασμολογικό σύστημα της χώρας αντικατοπτρίζει τις προσπάθειες για την προστασία της τοπικής γεωργικής παραγωγής, διασφαλίζοντας παράλληλα τη διαθεσιμότητα διαφόρων τροφίμων σε ανταγωνιστικές τιμές.
- Ζώντα ζώα: Ο δασμολογικός συντελεστής για τα ζώντα ζώα, συμπεριλαμβανομένων των βοοειδών, των πουλερικών και άλλων ζώων, κυμαίνεται από 0% έως 15%, ανάλογα με τον τύπο του ζώου.
- Γαλακτοκομικά προϊόντα: Το τυρί, το γάλα και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα υπόκεινται σε δασμούς που κυμαίνονται από 10% έως 25%.
- Κρέας: Οι εισαγωγές βοδινού, χοιρινού και πουλερικών φορολογούνται με συντελεστές που κυμαίνονται από 10% έως 20%, με εξαιρέσεις για ορισμένες εισαγωγές χαμηλού κόστους από χώρες με συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών (όπως η ΕΕ και η Τουρκία).
- Φρούτα και λαχανικά:
- Φρέσκα φρούτα και λαχανικά: Συνήθως έχουν δασμολογικό εύρος από 5% έως 15% ανάλογα με το προϊόν.
- Μεταποιημένα φρούτα: δασμοί 5% έως 10%.
- Δημητριακά και σιτηρά: Αυτά τα είδη γενικά αντιμετωπίζουν χαμηλότερους δασμούς, που κυμαίνονται από 0% έως 10% ανάλογα με τον τύπο των σιτηρών ή των δημητριακών.
2. Υφάσματα και Ένδυση
Η Βόρεια Μακεδονία είναι ένας σημαντικός κόμβος παραγωγής κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων στην περιοχή και η δασμολογική της δομή αντικατοπτρίζει τόσο την ανάγκη προστασίας των εγχώριων παραγωγών όσο και τη ζήτηση για εισαγόμενα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και είδη ένδυσης.
- Ρούχα: Οι δασμολογικοί συντελεστές στα εισαγόμενα ρούχα κυμαίνονται συνήθως από 5% έως 15%.
- Υφάσματα (όχι ένδυση): Οι συντελεστές για ακατέργαστα υφάσματα όπως βαμβάκι, μαλλί και συνθετικά υφάσματα κυμαίνονται συνήθως μεταξύ 5% και 10%.
- Υποδήματα: Τα εισαγόμενα υποδήματα υπόκεινται σε δασμούς περίπου 10%.
Σύμφωνα με τη Συμφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης (ΣΣΣ) ΕΕ-Βόρειας Μακεδονίας, η Βόρεια Μακεδονία επωφελείται από προτιμησιακή δασμολογική μεταχείριση σε πολλά κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και προϊόντα ένδυσης που προέρχονται από την ΕΕ.
3. Μηχανήματα και Ηλεκτρικός Εξοπλισμός
Τα μηχανήματα και ο ηλεκτρικός εξοπλισμός είναι κρίσιμα για τον βιομηχανικό τομέα της Βόρειας Μακεδονίας. Ως αποτέλεσμα, οι δασμολογικοί συντελεστές για αυτά τα προϊόντα είναι γενικά χαμηλότεροι, καθώς η χώρα εισάγει σημαντική ποσότητα μηχανημάτων για τις ανάγκες της σε μεταποίηση και υποδομές.
- Βιομηχανικά μηχανήματα: Αυτά τα προϊόντα υπόκεινται συνήθως σε χαμηλούς δασμούς, που κυμαίνονται από 0% έως 5%.
- Ηλεκτρικός εξοπλισμός: Οι τιμές για ηλεκτρικά εξαρτήματα όπως μετασχηματιστές, διακόπτες και γεννήτριες κυμαίνονται από 0% έως 5%.
- Ηλεκτρονικά είδη ευρείας κατανάλωσης: Αγαθά όπως τα smartphones, οι φορητοί υπολογιστές και οι τηλεοράσεις υπόκεινται σε δασμούς μεταξύ 0% και 5%, με δυνατότητα εξαιρέσεων βάσει εμπορικών συμφωνιών με την ΕΕ.
4. Χημικά και Φαρμακευτικά Προϊόντα
Τα φαρμακευτικά και χημικά προϊόντα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην οικονομία της πΓΔΜ, ιδίως στους τομείς της υγειονομικής περίθαλψης και της βιομηχανίας. Οι δασμολογικοί συντελεστές για αυτά τα προϊόντα είναι συνήθως χαμηλότεροι λόγω του βασικού τους χαρακτήρα.
- Φαρμακευτικά προϊόντα: Γενικά απαλλάσσονται από δασμούς ή φορολογούνται με πολύ χαμηλούς συντελεστές, που κυμαίνονται από 0% έως 5%.
- Χημικά προϊόντα: Οι εισαγωγικοί δασμοί για χημικά προϊόντα κυμαίνονται από 0% έως 5%, αν και ορισμένες χημικές ενώσεις ενδέχεται να υπόκεινται σε υψηλότερους δασμούς ανάλογα με την εφαρμογή ή την ταξινόμησή τους.
- Καλλυντικά και είδη προσωπικής υγιεινής: Αυτά τα προϊόντα υπόκεινται συνήθως σε δασμούς από 5% έως 10%.
5. Οχήματα και εξοπλισμός μεταφοράς
Καθώς η Βόρεια Μακεδονία εισάγει σημαντική ποσότητα οχημάτων και μεταφορικού εξοπλισμού, τα είδη αυτά υπόκεινται σε ειδικούς δασμούς που έχουν σχεδιαστεί για την προστασία του εγχώριου αυτοκινητοβιομηχανικού τομέα, επιτρέποντας παράλληλα την είσοδο οχημάτων σε ανταγωνιστικές τιμές.
- Επιβατικά αυτοκίνητα: Οι δασμοί στα εισαγόμενα αυτοκίνητα κυμαίνονται γενικά γύρω στο 10%, με ορισμένες εξαιρέσεις για οχήματα από προτιμησιακές χώρες όπως η Τουρκία και η ΕΕ.
- Μοτοσικλέτες και ποδήλατα: Συνήθως υπόκεινται σε δασμό από 5% έως 10%, ανάλογα με το προϊόν.
- Ανταλλακτικά αυτοκινήτων: Τα ανταλλακτικά και τα αξεσουάρ οχημάτων υπόκεινται σε δασμούς από 0% έως 5%, ενώ ορισμένα ανταλλακτικά επωφελούνται από προτιμησιακή μεταχείριση βάσει εμπορικών συμφωνιών.
6. Μέταλλα και Ορυκτά
Τα μέταλλα και τα ορυκτά, απαραίτητα για διάφορους βιομηχανικούς τομείς όπως οι κατασκευές, η μεταποίηση και η ηλεκτρονική, υπόκεινται σε μια σειρά δασμών στη Βόρεια Μακεδονία.
- Σίδηρος και χάλυβας: Οι εισαγωγικοί δασμοί σε προϊόντα σιδήρου και χάλυβα κυμαίνονται από 0% έως 5%, ανάλογα με τον συγκεκριμένο τύπο μετάλλου και τη χρήση του.
- Αλουμίνιο: Οι εισαγωγικοί δασμοί για το αλουμίνιο και τα προϊόντα του κυμαίνονται γενικά από 0% έως 5%.
- Πολύτιμα μέταλλα: Ο χρυσός, το ασήμι και άλλα πολύτιμα μέταλλα συνήθως απαλλάσσονται από τους τελωνειακούς δασμούς (0%).
Οι εισαγωγές αυτών των ειδών από χώρες με τις οποίες η Βόρεια Μακεδονία έχει συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών μπορούν να επωφεληθούν από μειωμένους δασμούς ή πλήρεις απαλλαγές από δασμούς.
7. Καταναλωτικά αγαθά
Η εισαγωγή διαφόρων καταναλωτικών αγαθών, όπως έπιπλα, παιχνίδια και οικιακές συσκευές, υπόκειται σε μέτριους δασμολογικούς συντελεστές.
- Έπιπλα: Τα έπιπλα υπόκεινται γενικά σε δασμό από 5% έως 10%, ανάλογα με το υλικό και το σχέδιο.
- Παιχνίδια και παιχνίδια: Τα παιχνίδια συνήθως φορολογούνται με συντελεστή 5% έως 10%.
- Οικιακές συσκευές: Οι εισαγωγικοί δασμοί σε συσκευές όπως ψυγεία, πλυντήρια ρούχων και κλιματιστικά κυμαίνονται από 5% έως 10%.
Η Βόρεια Μακεδονία έχει συμφωνίες προτιμησιακού εμπορίου με χώρες όπως η Τουρκία και η ΕΕ, οι οποίες προσφέρουν μειωμένους ή μηδενικούς δασμούς για ορισμένα καταναλωτικά αγαθά.
Ειδικοί εισαγωγικοί δασμοί για ορισμένα προϊόντα και χώρες
1. Προτιμησιακά Δασμολόγια βάσει Διμερών Συμφωνιών
Η Βόρεια Μακεδονία επωφελείται από διάφορες προτιμησιακές εμπορικές συμφωνίες, όπως:
- Συμφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης (ΣΣΣ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Τα εμπορεύματα από την ΕΕ υπόκεινται σε προτιμησιακούς ή μηδενικούς δασμούς σε πολλές κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένων των μηχανημάτων, των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, των χημικών προϊόντων και των τροφίμων.
- CEFTA: Η Βόρεια Μακεδονία έχει προτιμησιακή πρόσβαση σε αρκετές άλλες βαλκανικές χώρες στο πλαίσιο της CEFTA, η οποία μειώνει τους δασμούς σε πολλά προϊόντα που διακινούνται εντός της περιοχής.
- Τουρκία: Σύμφωνα με τη Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών (FTA) με την Τουρκία, ένα ευρύ φάσμα αγαθών (συμπεριλαμβανομένων των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, των μηχανημάτων και των γεωργικών προϊόντων) υπόκεινται σε μειωμένους ή μηδενικούς δασμούς.
2. Δασμοί αντιντάμπινγκ
Η Βόρεια Μακεδονία επιβάλλει δασμούς αντιντάμπινγκ σε ορισμένα προϊόντα που εισάγονται σε αδικαιολόγητα χαμηλές τιμές και τα οποία βλάπτουν τις εγχώριες βιομηχανίες.
- Χάλυβας και σίδηρος: Η χώρα μπορεί να επιβάλει δασμούς αντιντάμπινγκ σε προϊόντα χάλυβα και σιδήρου που εισάγονται από χώρες όπως η Κίνα ή η Ρωσία.
- Ηλιακοί συλλέκτες: Ενδέχεται να ισχύουν δασμοί αντιντάμπινγκ για τους ηλιακούς συλλέκτες που εισάγονται από την Κίνα στο πλαίσιο μέτρων εμπορικής άμυνας.
3. Ειδικοί Φόροι Κατανάλωσης
Ορισμένα προϊόντα υπόκεινται σε ειδικούς φόρους κατανάλωσης επιπλέον των τελωνειακών δασμών. Αυτά περιλαμβάνουν:
- Αλκοόλ: Τα κρασιά, τα οινοπνευματώδη ποτά και η μπύρα υπόκεινται σε ειδικούς φόρους κατανάλωσης, με συντελεστές που εξαρτώνται από τον τύπο του αλκοόλ.
- Καπνός: Τα τσιγάρα, τα πούρα και τα προϊόντα καπνού υπόκεινται σε σημαντικούς ειδικούς φόρους κατανάλωσης.
- Καύσιμα: Η βενζίνη και το ντίζελ υπόκεινται σε ειδικούς φόρους κατανάλωσης, οι οποίοι επηρεάζουν το κόστος των εισαγωγών.
Στοιχεία χώρας
- Επίσημη ονομασία χώρας: Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας
- Πρωτεύουσα: Σκόπια
- Τρεις μεγαλύτερες πόλεις:
- Σκόπια (Πρωτεύουσα)
- Μπίτολα
- Πρίλεπ
- Κατά κεφαλήν εισόδημα: 6.200 δολάρια (από το 2023)
- Πληθυσμός: Περίπου 2,1 εκατομμύρια
- Επίσημη γλώσσα: Σλαβομακεδονικά
- Νόμισμα: Δηνάριο ΠΓΔΜ (MKD)
- Τοποθεσία: Η Βόρεια Μακεδονία είναι μια μεσόγειος χώρα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, η οποία συνορεύει με το Κόσοβο στα βορειοδυτικά, τη Σερβία στα βόρεια, τη Βουλγαρία στα ανατολικά, την Ελλάδα στα νότια και την Αλβανία στα δυτικά.
Γεωγραφία, Οικονομία και Σημαντικές Βιομηχανίες
Γεωγραφία
Η Βόρεια Μακεδονία είναι μια μεσόγειος χώρα που βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα της Βαλκανικής Χερσονήσου. Η χώρα έχει ένα ποικιλόμορφο τοπίο που χαρακτηρίζεται από βουνά, κοιλάδες και λίμνες. Σημαντικά ποτάμια, όπως ο Αξιός, διασχίζουν τη χώρα, συμβάλλοντας στην αγροτική και βιομηχανική της παραγωγή. Το κλίμα είναι μεσογειακό, με ζεστά, ξηρά καλοκαίρια και ήπιους χειμώνες, κάτι που ευνοεί τη γεωργία.
Οικονομία
Η Βόρεια Μακεδονία έχει μια μικτή οικονομία, με έναν αναπτυσσόμενο τομέα υπηρεσιών, σημαντική βιομηχανική παραγωγή και μια σημαντική γεωργική βάση. Η χώρα έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στη διαφοροποίηση της οικονομίας της και στην ένταξή της στις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες αγορές.
Οι βασικοί τομείς περιλαμβάνουν:
- Γεωργία: Η γεωργία παίζει ζωτικό ρόλο, με προϊόντα όπως ο καπνός, τα φρούτα, τα λαχανικά και τα δημητριακά να αποτελούν σημαντικές εξαγωγές.
- Βιομηχανία: Οι βασικοί κλάδοι περιλαμβάνουν τη μεταποίηση (ιδιαίτερα την κλωστοϋφαντουργία, τα μηχανήματα και τα χημικά), την εξόρυξη και την ενέργεια.
- Υπηρεσίες: Ο τομέας των υπηρεσιών, ιδίως ο τραπεζικός τομέας, ο τουρισμός και η τεχνολογία πληροφοριών, αναπτύσσεται ραγδαία.
Σημαντικές Βιομηχανίες
- Γεωργία: Καπνός, φρούτα και λαχανικά.
- Βιομηχανία: Υφάσματα, μηχανήματα και χημικά.
- Μεταλλεία: Εξόρυξη μολύβδου, ψευδαργύρου και άλλων ορυκτών.
- Ενέργεια: Η υδροηλεκτρική παραγωγή ενέργειας αποτελεί βασικό κομμάτι του ενεργειακού τομέα.
