Το Μπρουνέι Νταρουσαλάμ, μια μικρή αλλά πλούσια χώρα που βρίσκεται στο νησί Βόρνεο στη Νοτιοανατολική Ασία, έχει ένα δομημένο δασμολογικό καθεστώς που αποσκοπεί στη ρύθμιση των εισαγωγών και στην προστασία των εγχώριων βιομηχανιών. Ως μέλος του Συνδέσμου Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) και του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), το Μπρουνέι τηρεί τους διεθνείς εμπορικούς κανόνες, ενώ παράλληλα επωφελείται από περιφερειακές εμπορικές συμφωνίες που μειώνουν τους δασμολογικούς συντελεστές για τα αγαθά που εισάγονται από συγκεκριμένες χώρες. Το Μπρουνέι εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές για μια μεγάλη ποικιλία αγαθών, δεδομένου του μικρού πληθυσμού του και των περιορισμένων εγχώριων παραγωγικών δυνατοτήτων του. Η κυβέρνηση εφαρμόζει επιλεκτικά δασμούς για να εξισορροπήσει την ανάγκη για προσιτά αγαθά με την προστασία των τοπικών επιχειρήσεων και βιομηχανιών.
Προσαρμοσμένοι δασμολογικοί συντελεστές ανά κατηγορία προϊόντος στο Μπρουνέι
1. Γεωργικά Προϊόντα
Η γεωργία παίζει δευτερεύοντα ρόλο στην οικονομία του Μπρουνέι, καθώς η χώρα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές για την κάλυψη των διατροφικών και γεωργικών της αναγκών. Οι δασμολογικοί συντελεστές για τις εισαγωγές γεωργικών προϊόντων είναι διαρθρωμένοι έτσι ώστε να διασφαλίζουν την επισιτιστική ασφάλεια, προστατεύοντας παράλληλα κάθε τοπική γεωργική παραγωγή.
1.1 Βασικά Γεωργικά Προϊόντα
- Δημητριακά και σιτηρά: Το Μπρουνέι εισάγει μεγάλες ποσότητες ρυζιού, σιταριού και άλλων σιτηρών για να καλύψει τις εγχώριες καταναλωτικές του ανάγκες. Οι δασμολογικοί συντελεστές είναι γενικά χαμηλοί για να διασφαλιστεί η προσιτή τιμή.
- Ρύζι: Ως βασικό τρόφιμο, οι εισαγωγές ρυζιού γενικά απολαμβάνουν μηδενικούς δασμούς, αν και ορισμένοι τύποι ενδέχεται να υπόκεινται σε δασμούς 5% ανάλογα με την προέλευση.
- Σιτάρι και άλλα δημητριακά: Συνήθως φορολογούνται με 5%, αν και οι εισαγωγές από τις χώρες του ASEAN ενδέχεται να απολαμβάνουν μηδενικούς δασμούς λόγω περιφερειακών εμπορικών συμφωνιών.
- Φρούτα και Λαχανικά: Το Μπρουνέι εισάγει μια μεγάλη ποικιλία φρούτων και λαχανικών, ιδίως από γειτονικές χώρες. Οι δασμοί σε αυτά τα προϊόντα ποικίλλουν ανάλογα με την εποχικότητα και την εγχώρια παραγωγή.
- Εσπεριδοειδή (πορτοκάλια, λεμόνια): Συνήθως φορολογούνται με 5%, αλλά τα προϊόντα καταγωγής ASEAN ενδέχεται να επωφελούνται από μηδενικούς δασμούς.
- Φυλλώδη λαχανικά και πατάτες: Οι δασμοί κυμαίνονται γενικά από 5% έως 10%, με χαμηλότερους συντελεστές να εφαρμόζονται σε είδη πρώτης ανάγκης.
1.2 Κτηνοτροφία και Γαλακτοκομικά Προϊόντα
- Κρέας και πουλερικά: Το Μπρουνέι εισάγει το μεγαλύτερο μέρος των προϊόντων κρέατος και πουλερικών του. Η δασμολογική δομή έχει σχεδιαστεί για να διασφαλίζει την προσιτή τιμή, ενώ παράλληλα υποστηρίζει τους τοπικούς κτηνοτρόφους.
- Βοδινό και αρνί: Οι εισαγωγές υπόκεινται γενικά σε δασμούς 5% έως 10%, αν και το κρέας με πιστοποίηση halal από συγκεκριμένες χώρες μπορεί να επωφεληθεί από μειωμένους δασμούς.
- Πουλερικά (κοτόπουλο, γαλοπούλα): Οι εισαγωγές πουλερικών φορολογούνται με 5%, με εξαιρέσεις ή μειωμένους συντελεστές για τις εισαγωγές από χώρες του ASEAN.
- Γαλακτοκομικά προϊόντα: Η αγορά γαλακτοκομικών προϊόντων στο Μπρουνέι εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές, ιδίως από χώρες όπως η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία και η Μαλαισία.
- Γάλα σε σκόνη και υγρό γάλα: Συνήθως υπόκεινται σε δασμούς 5%, με χαμηλότερους συντελεστές να εφαρμόζονται σε βασικά προϊόντα για τη βρεφική διατροφή.
- Τυρί και βούτυρο: Οι δασμοί κυμαίνονται από 5% έως 10%, ανάλογα με το προϊόν.
1.3 Ειδικοί Εισαγωγικοί Δασμοί
Το Μπρουνέι επωφελείται από συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών (FTA) του ASEAN που προβλέπουν μηδενικούς δασμούς στα γεωργικά προϊόντα που εισάγονται από τα κράτη μέλη. Επιπλέον, στο πλαίσιο του Γενικευμένου Συστήματος Προτιμήσεων (GSP), το Μπρουνέι εισάγει γεωργικά προϊόντα από ορισμένες αναπτυσσόμενες χώρες με μειωμένους ή μηδενικούς δασμούς.
2. Βιομηχανικά Αγαθά
Το Μπρουνέι εισάγει ένα ευρύ φάσμα βιομηχανικών αγαθών για να στηρίξει την εγχώρια οικονομία του, ιδίως σε τομείς όπως οι κατασκευές, η μεταποίηση και το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Η κυβέρνηση εφαρμόζει επιλεκτικά δασμούς για να υποστηρίξει τη βιομηχανική ανάπτυξη, διατηρώντας παράλληλα τα βασικά αγαθά σε προσιτή τιμή.
2.1 Μηχανήματα και εξοπλισμός
- Βιομηχανικά Μηχανήματα: Οι εισαγωγές βιομηχανικών μηχανημάτων του Μπρουνέι είναι κρίσιμες για την ανάπτυξη της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και για έργα υποδομής. Οι δασμοί σε αυτές τις εισαγωγές είναι γενικά χαμηλοί για την προώθηση της βιομηχανικής ανάπτυξης.
- Μηχανήματα κατασκευών (εκσκαφείς, μπουλντόζες): Συνήθως φορολογούνται από 0% έως 5%, ανάλογα με την πηγή.
- Εξοπλισμός πετρελαίου και φυσικού αερίου: Τα περισσότερα μηχανήματα και εξοπλισμός που σχετίζονται με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο υπόκεινται σε μηδενικούς δασμούς για την υποστήριξη της κορυφαίας βιομηχανίας της χώρας.
- Ηλεκτρικός Εξοπλισμός: Τα ηλεκτρικά μηχανήματα και ο εξοπλισμός, όπως μετασχηματιστές, γεννήτριες και βιομηχανικά ηλεκτρονικά, είναι απαραίτητα για τους τομείς της ενέργειας και των κατασκευών του Μπρουνέι.
- Ηλεκτρικά μηχανήματα: Συνήθως φορολογούνται με συντελεστή 0% έως 5% για την ενθάρρυνση των βιομηχανικών επενδύσεων.
2.2 Μηχανοκίνητα οχήματα και μεταφορές
Το Μπρουνέι εισάγει την πλειονότητα των οχημάτων του, τόσο για προσωπική όσο και για εμπορική χρήση. Η κυβέρνηση επιβάλλει δασμούς στις εισαγωγές οχημάτων για τη ρύθμιση της αγοράς και την προώθηση της ενεργειακής απόδοσης.
- Επιβατικά οχήματα: Οι εισαγωγικοί δασμοί στα αυτοκίνητα ποικίλλουν ανάλογα με το μέγεθος του κινητήρα, τον τύπο του οχήματος και τους περιβαλλοντικούς παράγοντες.
- Μικρά επιβατικά οχήματα (κάτω των 1.500cc): Γενικά φορολογούνται με 10%.
- Πολυτελή αυτοκίνητα και SUV: Ενδέχεται να ισχύουν υψηλότεροι δασμοί έως και 20%, με πρόσθετους δασμούς που βασίζονται στον κυβισμό του κινητήρα.
- Επαγγελματικά Οχήματα: Τα φορτηγά, τα λεωφορεία και άλλα επαγγελματικά οχήματα υπόκεινται σε δασμούς από 5% έως 15%, ανάλογα με το μέγεθος και τη χρήση τους.
- Ανταλλακτικά και αξεσουάρ οχημάτων: Τα ανταλλακτικά όπως ελαστικά, κινητήρες και μπαταρίες συνήθως φορολογούνται με συντελεστή 5% έως 10%, με χαμηλότερους συντελεστές για τα βασικά ανταλλακτικά που χρησιμοποιούνται στις δημόσιες συγκοινωνίες ή σε βιομηχανικές εφαρμογές.
2.3 Ειδικοί Εισαγωγικοί Δασμοί για Ορισμένες Χώρες
Το Μπρουνέι απολαμβάνει μηδενικών ή μειωμένων δασμών σε βιομηχανικά προϊόντα που εισάγονται από κράτη μέλη του ASEAN βάσει της Συμφωνίας Εμπορίου Αγαθών του ASEAN (ATIGA). Τα προϊόντα που εισάγονται από χώρες με τις οποίες το Μπρουνέι έχει διμερείς εμπορικές συμφωνίες, όπως η Κίνα βάσει της Συμφωνίας Ελεύθερων Συναλλαγών ASEAN-Κίνας, επωφελούνται επίσης από μειωμένους δασμούς.
3. Υφάσματα και Ένδυση
Το Μπρουνέι εισάγει μια μεγάλη ποικιλία υφασμάτων και ενδυμάτων, κυρίως από τις χώρες του ASEAN και την Κίνα. Η δασμολογική δομή για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα έχει σχεδιαστεί για να προστατεύει τους τοπικούς κατασκευαστές ενδυμάτων, διασφαλίζοντας παράλληλα οικονομικά προσιτή πρόσβαση σε ρούχα για τους καταναλωτές.
3.1 Πρώτες Ύλες
- Υφαντικές ίνες και νήματα: Το Μπρουνέι εισάγει πρώτες ύλες όπως βαμβάκι, μαλλί και συνθετικές ίνες, με χαμηλούς δασμούς που εφαρμόζονται για την ενθάρρυνση της τοπικής παραγωγής ενδυμάτων.
- Βαμβάκι και μαλλί: Συνήθως φορολογούνται με 5%.
- Συνθετικές ίνες: Οι δασμοί κυμαίνονται από 5% έως 10%.
3.2 Τελειωμένα Ρούχα και Ενδύματα
- Ρούχα και Ενδύματα: Τα εισαγόμενα ενδύματα υπόκεινται σε μέτριους δασμούς, με υψηλότερους συντελεστές να εφαρμόζονται στα είδη πολυτελείας.
- Casual ένδυση και στολές: Γενικά φορολογούνται με 10%.
- Πολυτελή και επώνυμα ρούχα: Οι δασμοί μπορούν να φτάσουν το 15% έως 20% για ρούχα υψηλής ποιότητας.
- Υποδήματα: Τα εισαγόμενα υποδήματα φορολογούνται με συντελεστές που κυμαίνονται από 5% έως 15%, ανάλογα με το υλικό και το σχέδιο.
3.3 Ειδικοί Εισαγωγικοί Δασμοί
Το Μπρουνέι επωφελείται από μηδενικούς δασμούς στα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και τα είδη ένδυσης που εισάγονται από τα κράτη μέλη του ASEAN στο πλαίσιο της Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών του ASEAN (AFTA). Επιπλέον, προϊόντα από χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα επωφελούνται από μειωμένους δασμούς στο πλαίσιο των διαφόρων συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών του ASEAN.
4. Καταναλωτικά αγαθά
Καταναλωτικά αγαθά όπως ηλεκτρονικά είδη, οικιακές συσκευές και έπιπλα αποτελούν σημαντικό μέρος των εισαγωγών του Μπρουνέι. Εφαρμόζονται δασμοί σε αυτά τα προϊόντα για να διασφαλιστεί η προσιτή τιμή, προστατεύοντας παράλληλα τις εγχώριες επιχειρήσεις.
4.1 Ηλεκτρονικά και Οικιακές Συσκευές
- Οικιακές συσκευές: Οι μεγάλες οικιακές συσκευές, όπως ψυγεία, πλυντήρια ρούχων και κλιματιστικά, υπόκεινται σε μέτριους δασμούς για την εξισορρόπηση της προσιτής τιμής με την προστασία των τοπικών λιανοπωλητών.
- Ψυγεία και καταψύκτες: Συνήθως φορολογούνται με συντελεστή 5% έως 10%.
- Πλυντήρια ρούχων και κλιματιστικά: Υπόκεινται σε δασμούς από 10% έως 15%, ανάλογα με τη μάρκα και τη χώρα προέλευσης.
- Ηλεκτρονικά είδη ευρείας κατανάλωσης: Τα ηλεκτρονικά είδη όπως οι τηλεοράσεις, τα smartphones και οι φορητοί υπολογιστές είναι απαραίτητες εισαγωγές, με τους δασμούς να εφαρμόζονται για τη ρύθμιση της αγοράς.
- Τηλεοράσεις: Συνήθως φορολογούνται με 5%.
- Smartphones και φορητοί υπολογιστές: Οι εισαγωγικοί δασμοί κυμαίνονται γενικά από 0% έως 5%.
4.2 Έπιπλα και Εξοπλισμός
- Έπιπλα: Τα εισαγόμενα έπιπλα, συμπεριλαμβανομένων των επίπλων σπιτιού και γραφείου, υπόκεινται σε δασμούς που κυμαίνονται από 5% έως 15%, ανάλογα με το υλικό και το σχέδιο.
- Ξύλινα έπιπλα: Συνήθως φορολογούνται με συντελεστή 10% έως 15%.
- Πλαστικά και μεταλλικά έπιπλα: Υπόκεινται σε δασμούς 5% έως 10%.
- Επίπλωση σπιτιού: Είδη όπως χαλιά, κουρτίνες και προϊόντα διακόσμησης σπιτιού φορολογούνται γενικά με συντελεστή 5% έως 10%.
4.3 Ειδικοί Εισαγωγικοί Δασμοί
Τα καταναλωτικά αγαθά που εισάγονται από χώρες μέλη του ASEAN επωφελούνται από μηδενικούς δασμούς στο πλαίσιο της Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών του ASEAN (AFTA). Τα αγαθά που εισάγονται από μη προτιμησιακές χώρες υπόκεινται σε κανονικούς δασμούς, όπως ορίζονται από τον δασμολογικό πίνακα του Μπρουνέι.
5. Ενέργεια και προϊόντα πετρελαίου
Η ενέργεια αποτελεί βασικό τομέα της οικονομίας του Μπρουνέι και η χώρα βασίζεται στις εισαγωγές για να συμπληρώσει την εγχώρια παραγωγή ενέργειας, ιδίως για τα προϊόντα διύλισης πετρελαίου. Η κυβέρνηση επιβάλλει δασμούς στις εισαγωγές ενέργειας για να διασφαλίσει την προσιτή τιμή, ενθαρρύνοντας παράλληλα την ενεργειακή απόδοση.
5.1 Προϊόντα πετρελαίου
- Αργό πετρέλαιο και βενζίνη: Ως σημαντικός παραγωγός πετρελαίου, το Μπρουνέι εφαρμόζει χαμηλούς δασμούς στις εισαγωγές αργού πετρελαίου και βενζίνης για να εξασφαλίσει την εγχώρια προσιτότητα.
- Αργό πετρέλαιο: Συνήθως υπόκειται σε μηδενικούς δασμούς.
- Βενζίνη και ντίζελ: Οι δασμοί κυμαίνονται γενικά από 0% έως 5%, με χαμηλότερους συντελεστές για βιομηχανική χρήση.
- Ντίζελ και άλλα προϊόντα διύλισης πετρελαίου: Τα προϊόντα διύλισης συνήθως φορολογούνται με συντελεστή 5% έως 10%, ανάλογα με τη χρήση και την προέλευσή τους.
5.2 Εξοπλισμός Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας
- Ηλιακοί συλλέκτες και ανεμογεννήτριες: Για να υποστηρίξει την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, το Μπρουνέι εφαρμόζει μηδενικούς δασμούς σε εξοπλισμό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως οι ηλιακοί συλλέκτες και οι ανεμογεννήτριες, σύμφωνα με τη δέσμευση της χώρας για βιώσιμη ενεργειακή ανάπτυξη.
6. Φαρμακευτικά προϊόντα και ιατρικός εξοπλισμός
Η διασφάλιση της πρόσβασης σε οικονομικά προσιτή υγειονομική περίθαλψη αποτελεί προτεραιότητα για το Μπρουνέι και η κυβέρνηση εφαρμόζει χαμηλούς ή μηδενικούς δασμούς σε βασικά φάρμακα και ιατρικό εξοπλισμό.
6.1 Φαρμακευτικά προϊόντα
- Φάρμακα: Τα βασικά φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που χρησιμοποιούνται για χρόνιες ασθένειες και φαρμάκων που σώζουν ζωές, υπόκεινται γενικά σε μηδενικούς δασμούς, εξασφαλίζοντας οικονομική προσιτότητα για τον πληθυσμό.
6.2 Ιατρικές Συσκευές
- Ιατρικός Εξοπλισμός: Οι ιατρικές συσκευές, όπως τα διαγνωστικά εργαλεία, τα χειρουργικά εργαλεία και ο νοσοκομειακός εξοπλισμός, υπόκεινται σε μηδενικούς δασμούς ή σε χαμηλούς δασμούς (5% έως 10%), ανάλογα με την αναγκαιότητα και την προέλευση του προϊόντος.
7. Ειδικοί εισαγωγικοί δασμοί και απαλλαγές
Το σύστημα τελωνειακών δασμών του Μπρουνέι περιλαμβάνει διάφορους ειδικούς εισαγωγικούς δασμούς και απαλλαγές που βασίζονται σε εμπορικές συμφωνίες και στη χώρα προέλευσης των εισαγόμενων αγαθών.
7.1 Ειδικοί δασμοί για χώρες εκτός ASEAN
Οι εισαγωγές από χώρες εκτός ASEAN, συμπεριλαμβανομένων της Κίνας, των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ιαπωνίας, υπόκεινται στους τυπικούς τελωνειακούς δασμούς που ορίζονται στον δασμολογικό πίνακα του Μπρουνέι. Αυτά τα αγαθά ενδέχεται να αντιμετωπίσουν υψηλότερους δασμούς σε σύγκριση με τις εισαγωγές από κράτη μέλη του ASEAN.
7.2 Διμερείς και Πολυμερείς Συμφωνίες
- Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών ASEAN (AFTA): Το Μπρουνέι επωφελείται από μηδενικούς δασμούς σε αγαθά που διακινούνται εντός της ASEAN, προωθώντας την περιφερειακή οικονομική ολοκλήρωση.
- Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών ASEAN-Κίνας (ACFTA): Το Μπρουνέι απολαμβάνει μειωμένων δασμών σε προϊόντα που εισάγονται από την Κίνα βάσει της εν λόγω συμφωνίας.
- Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ): Ως μέλος του ΠΟΕ, το Μπρουνέι τηρεί τους διεθνείς εμπορικούς κανόνες, επωφελούμενο από τους δασμούς του μάλλον ευνοούμενου κράτους (ΜΕΚ) στις εισαγωγές από χώρες μέλη του ΠΟΕ.
Στοιχεία χώρας
- Επίσημη ονομασία: Έθνος του Μπρουνέι, Κατοικία της Ειρήνης (Νεγάρα Μπρουνέι Νταρουσαλάμ)
- Πρωτεύουσα: Bandar Seri Begawan
- Μεγαλύτερες πόλεις:
- Bandar Seri Begawan (Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη)
- Κουάλα Μπελάιτ
- Σέρια
- Κατά κεφαλήν εισόδημα: Περίπου 28.000 δολάρια ΗΠΑ (εκτίμηση 2023)
- Πληθυσμός: Περίπου 460.000 (εκτίμηση 2023)
- Επίσημη γλώσσα: Μαλαισιανά
- Νόμισμα: Δολάριο Μπρουνέι (BND)
- Τοποθεσία: Το Μπρουνέι βρίσκεται στη βόρεια ακτή του νησιού Βόρνεο, στη Νοτιοανατολική Ασία, και συνορεύει με τη Μαλαισία και τη Νότια Σινική Θάλασσα.
Γεωγραφία του Μπρουνέι
Το Μπρουνέι εκτείνεται σε μια έκταση 5.765 τετραγωνικών χιλιομέτρων και χωρίζεται σε δύο ξεχωριστά μέρη από το μαλαισιανό κρατίδιο Σαραουάκ. Η χώρα έχει κλίμα τροπικού δάσους, με υψηλές θερμοκρασίες και υγρασία καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
- Κλίμα: Το Μπρουνέι έχει τροπικό κλίμα με βροχοπτώσεις όλο το χρόνο και υψηλή υγρασία. Η εποχή των μουσώνων συμβαίνει μεταξύ Νοεμβρίου και Μαρτίου.
- Ποτάμια: Σημαντικά ποτάμια περιλαμβάνουν τον ποταμό Μπρουνέι και τον ποταμό Μπελάιτ, οι οποίοι είναι σημαντικοί για τις μεταφορές και τους υδάτινους πόρους.
- Δάση: Το Μπρουνέι είναι πυκνά δασωμένο, με τροπικά δάση να καλύπτουν μεγάλο μέρος της έκτασής του. Η χώρα έχει καταβάλει προσπάθειες για τη διατήρηση των δασών της μέσω αυστηρών περιβαλλοντικών κανονισμών.
Οικονομία του Μπρουνέι
Η οικονομία του Μπρουνέι κυριαρχείται από τον τομέα πετρελαίου και φυσικού αερίου, ο οποίος αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μέρος των κυβερνητικών εσόδων και των εσόδων από τις εξαγωγές. Η χώρα έχει ένα από τα υψηλότερα βιοτικά επίπεδα στην Ασία, χάρη στον πλούτο των φυσικών πόρων και τις συνετές οικονομικές πολιτικές της.
1. Πετρέλαιο και φυσικό αέριο
Ο τομέας πετρελαίου και φυσικού αερίου αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας του Μπρουνέι, συμβάλλοντας σε ποσοστό άνω του 90% των εσόδων από εξαγωγές. Η χώρα είναι σημαντικός εξαγωγέας αργού πετρελαίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), κυρίως στην Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα.
2. Γεωργία και Αλιεία
Ενώ η γεωργία παίζει σχετικά μικρό ρόλο στην οικονομία του Μπρουνέι, η κυβέρνηση επενδύει σε πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της αυτάρκειας στην παραγωγή τροφίμων. Ο τομέας της αλιείας είναι επίσης σημαντικός, συμβάλλοντας στην εγχώρια προσφορά τροφίμων και στις εξαγωγές.
3. Χρηματοοικονομικά και Υπηρεσίες
Το Μπρουνέι διαθέτει έναν αναπτυσσόμενο τομέα χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, με έμφαση στις ισλαμικές τραπεζικές εργασίες και τη διαχείριση πλούτου. Η στρατηγική θέση της χώρας και η πολιτική σταθερότητα την καθιστούν ελκυστικό προορισμό για ξένες επενδύσεις.
4. Τουρισμός και Πολιτισμός
Το Μπρουνέι προωθεί τον οικοτουρισμό και τον πολιτιστικό τουρισμό, αξιοποιώντας την πλούσια κληρονομιά του και τα παρθένα τροπικά δάση. Η χώρα είναι γνωστή για την ισλαμική αρχιτεκτονική της, συμπεριλαμβανομένου του τζαμιού Ομάρ Αλί Σαϊφουντιέν και της Ιστάνα Νουρούλ Ιμάν, της επίσημης κατοικίας του Σουλτάνου.
